BSA (Business Software Alliance) ve  Yazılım Ürünlerinin Lisanslanması


Yazan: Yelda Yiğit

 


BSA (Business Software Alliance)
Kopya yazılım kullanımı,ülkemizin ve kullanıcıların geleceği için büyük bir tehlike oluşturuyor.Bu gerçeğe karşın yazılım telif hakkı ihlalleri yüksek oranlarda seyretmeye devam ediyor.Yürütülen yoğun faaliyetler ve kopya yazılım kullanıldığından şüphelenilen büyük küçük birçok firmada yapılan lisans arama çalışmaları ile,bu oranlar BSA Türkiye tarafından en alt düzeye çekilmeye çalışılıyor.

BSA Türkiye Katılımcıları:
Apple, Arena, Armada, Autodesk, Baysis, Bilser, Bimeks, EGS Sistem, Eta, Index, Intertech, Licom, Link Bilgisayar, Linksoft, Mart Komputer (Adobe), Microsoft, Mikro Yazılımevi, Netsis, Oracle, Progress, Sebit.

Yazılım telif hakkı ihlali nedir?
Yazılımı,hak sahibinin izni olmadan ve telif hakkını ödemeden kopyalamak, lisansız olarak kullanmak yada izin verilenden fazla sayıda çoğaltmak gibi eylemler ‘Yazılım Korsanlığı’ olarak adlandırılır.

Hangi eylemler,yazılım telif hakkı ihlaline girer?
Yazılım korsanlığının 6 temel türü vardır:
Son kullanıcı kopyalaması: Bir yazılımın, işyeri bünyesinde, lisanslı kullanıcısının dışında çok sayıda çalışanın kullanması amacıyla kopyalanmasıdır.İş ortamı dışında, arkadaşlar arasında yapılan ‘Disk Değişimi’de bu kategoriye girer.
Sabit disk yüklemesi: Bilgisayar firmalarının, müşteri çekmek amacıyla, yazılımları izinsiz kopyalayarak, sattıkları bilgisayarların sabit disklerine yüklemeleridir.
Sahtecilik: Telif hakkına sahip yazılımların yasadışı yollardan çoğaltılarak satılmasıdır.Çoğunlukla ürünün yasal görünmesini sağlayan yöntemlerle (paket, logo, hologram vb. taklidi) yapılır.
Eş anlı kullanım: Son kullanıcının sadece kendi kullanımı için lisans aldığı yazılımın, aynı anda yada farklı zamanlarda,birden fazla bilgisayarda kullanılmasıdır.
İlan tahtası (BBS) kopyacılığı: Telif hakkı bulunan yazılımların, ortak yada yarı özel bir elektronik ilan tahtasına modem ile bağlanan kullanıcılar tarafından izinsiz kopyalanmasıdır.
Yazılım kiralama: Yazılımın yasadışı olarak son kullanıcılara kiralanması ve kiralanan yazılımın son kullanıcılar tarafından bilgisayarların sabit diskine sürekli kullanım amcıyla kopyalanması durumudur.
Internet yoluyla kopyalama: Web sayfası aracılığıyla, yazılımın lisanssız olarak bilgisayarlara yüklenmesidir.

Bilgisayar yazılımlarının telif haklarının hangi yasa korur?
Bilgisayar yazılımları, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında ‘Bilişim Alanında Suçlar’ adı altında korunmaktadır.FSEK’te 3 Mart 2001 tarihinde 4630 sayılı yasayla yapılan kapsamlı değişikliklerle, yazılım telif hakları artık çok daha sıkı bir şekilde korunmaya başlamıştır.

Kopya yazılım kullanmanın cezası nedir?
Yasal düzenlemeler sonrasında, kopya yazılım fiillerinde uygulanacak cezalar önemli ölçüde artırıldı.Cezalardaki son durum şöyle: Lisans başına 10 milyar Tl’den 150 milyar TL’ye kadar para cezası; 2 yıldan 6 yıla kadar, para cezasına çevrilmeksizin hapis, 3 yıla kadar meslekten men, fiilin işlendiği teknik donanım ile kopya ürünlere el konulması şeklindedir.

Doğru Lisanslamanın Püf  Noktaları
1. Kullandığınız bilgisayarlar ve sunucular ile ilgili olarak, aşağıdaki sorulara ’evet’ yanıtı veriyorsanız, doğru lisanslama yapıyorsunuz demektir.
   Sunucunuzda kullanılan her bir yazılım için sunucu lisanslarına sahip         misiniz?
   Kullanıcıların sunucuya ulaşması için ayrıca lisans mevcut mu?
   Sunucu üzerinden çalıştırılan uygulamalrda her bir kullanıcı için ayrı lisansınız var mı?(Eş kullanım, birçok lisans sözleşmesinde yasaklanmıştır.)
   Sabit diskiniz varsa, ayrıca ‘İşletim Sistemi Lisansı’ almanız gereklidir; bu lisansları temin ettiniz mi?
2.Kullandığınız yazılımlarla ilgili olarak, aşağıdaki sorulara ‘evet’ yanıtı veriyorsanız, doğru lisanslama yapıyorsunuz demektir.
   Bilgisayarınız için işletim sisteminiz ve uygulamalara ait lisanlarınız doğru sayıda mı?
   Bilsayarınızda başka programlar varsa, bunlar orijinal ve lisanlı mı?
   Bilgisayarınız için aldığınız işletim sistemi lisansı, eski bilgisayarınızdaki lisanssız programlar için de kullanılabiliyor mu, yoksa sadece yeni bir bilgisayar için mi geçerli?

Lisanlı yazılım kullanan kişiler, hep bir adım öndedirler.Onlar yasal yaptırımlardan etkilenmezler;
Virüs tehlikesine karşı korunurlar,
Teknik destek güvencesinden yararlanırlar,
Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler hakkında sürekli bilgilendirilirler,
Doğru ve eksiksiz dökümantasyon rehberliğinde çalışırlar,
İhtiyaçlarına özel çözümlere rahatlıkla ulaşabilirler,
Yazılımlardan daha yüksek verim alırlar,
Yazılımlarını düşük maliyete güncelleştirme olanağına kavuşurlar.

LİSANSLAMA

Kutu Lisanslama:
Alınan kutu ürünler içinden çıkan lisans kutu lisansıdır.Aynı lisans birden fazla bilgisayarda kullanılamaz.Bu lisans ile kullanıcı ürünü kullanma hakkına sahip olur.
Kutu Lisans Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Alınan kutu ürünün, orijinal olup olmadığını anlama için dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
1. Kutu üzerinde mutlaka orijinallik sertifikası (Certificate of Authenticity) etiketi bulunmalıdır.Bu etiket üzerinde yer alan mor renkli kare şekil, sıcağa duyarlı olup dokunulduğu zaman renk değiştirir.
2. Kutu içinde mutlaka bir adet Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi (End User Licence Agreement-EULA) olmalıdır.
3. Yeni ürünler için kutu içinde bulunan CD üzerinde özel hologram bulunmaktadır.CD ışığa doğru hafifçe çevrilirse, CD üzerinde ürünün adı ve ürün resmi görülebilir.
4. Kutu içinde bir adet Kayıt Kartı ve ürün kitabı olmalıdır.
 

    Alınan kutu ürünün,lisanslı olduğunu kanıtlamak için aşağıda tanımlı belgelerin saklanması gerekmektedir:
     Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi (EULA)
     Ürün faturasının bir kopyası
Ürün kutusu yada CD’si tek başına geçerli değildir.

Oem Lisanslama: Bu ürünler bilgisayar firmalarına yeni bilgisayarlarla birlikte önceden yüklenmesi için sunulmaktadır.Yeni alınan PC’ler üzerinde, işletim sistemi kurulu olarak gelir.Yüklü olan programın kanunen lisanslı olabilmesi için mutlaka üzerinde OEM Lisansı olamalıdır.Aynı lisans birden fazla PC’de kullanılamaz.
    OEM Lisansı sadece yüklü olduğu PC’ye aittir.Kişiye yada kuruluşa ait olamdığı için her yeni PC için ayrı bir OEM Lisansı alınması gereklidir.
Hangi Durumlarda OEM Lisans Alınmalıdır?
Yeni bir PC alırken OEM Lisans satın almak, önemli fiyat avantajı sağlamaktadır.Ayrıca, lisansı olmayan bir PC’ye yeni bir donanım alınırken de (sabitdisk,bellek,işlemci gibi) – yalnızca işletim sistemleri için - OEM Lisans satın alınabilir.
OEM Lisans Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Alınan OEM ürünün orijinal olup olmadığını anlamak için dikkat edilmesi gereken özellikler şunlardır:
1. PC kasasında mutlaka Orijinallik Sertifikası etiketi bulunmalıdır.Bu etiket gerek kullanıcılara gerekse PC üreticilerinin kendilerine, yazılımların yasal olduğu yolunda güvence verir.Bu etiketin orijinal olup olmadığı etiket üzerinde bulunan tel bantlardaki ‘Microsoft’ ve ‘Genuie’ yazılarından anlaşılabilir.Ayrıca etiketin orta kısmında ürün adı ürün anahtar numarası (Key Number) ile renk değiştiren Microsoft logosu bulunmalıdır.
2. Orijinallik Sertifikası ile birlikte mutlaka bir adet Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi bulunmalıdır.
3. Ürünler için OEM Lisans ile birlikte ayrıca bir adet ürün CD’si verilmektedir.
    Alınan OEM ürünün lisanslı olduğunu kanıtlamak için, aşağıda tanımlı belgelerin saklanması gerekmektedir:
    Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi (EULA)
    Orijinallik Sertifikası (Certificate of Authenticity)
Ürün faturasının bir kopyası
OEM  Lisansı yeni bir Pc ile alınabilir.


OEM İşletim Sistemleri (Windows) herhangi bir bilgisayar donanımı ile alınabilir.İşletim sistemlerinin çoklu alım için gerekli olan Open Lisanslarının kaldırılması sebebiyle bu şekilde bir lisanslamaya izin verilmektedir.

OEM Uygulama Programları ve Sunucu Ürünleri (Microsoft Office Small Business, Windows 2000 Server...vb.) ancak yeni bir PC ile alınabilir.Bu kurala uyulmaması durumunda  alınan lisans geçersiz hale gelir.

Office Small Business ürünü yeni bir PC ile alındığında, Kutu Office Standart ürününe göre önemli bir fiyat avantajı sağlamaktadır.
Open Lisanslama (İsme Özel Lisanslama): PC sayısı iki ve daha fazla olan firmalar içinen uygun lisanslama çözümüdür.Open Lisanlama sayesinde, birden fazla bilgisayara aynı CD’den yükleme yapılırken, hem maliyetten, hemde lisans yönetimi için harcanan zamandan tasarruf sağlanır.
Open Lisanslamanın Open Business ve Open Volume olarak iki ayrı çeşidi vardır.
Open Lisans sadece alımı yapan firmaya ait ve işleme özel bir belgedir, satılamaz.
İŞLEYİŞ:
1. Öncelikle ihtiyaç duyulan ürünler ve adetleri belirlenir.
2. İhtiyaç duyulan lisanslar, ilgili Microsoft bayiisine bildirilir.
3. Bayii,firmanın lisans talebini yetkili Microsoft Dağıtıcısına (Distribütör) iletir.
4. Distribütör, lisanslar için doğrudan İrlanda’da ki Microsoft Operasyon Merkezine siparişi bildirir.
5. Yurtdışından gelen lisanlar önce distribütöre, sonra bayiiye ulaşır.
6. Alınan lisanslar ilgili olarak, firmaya, üzerinde istenen ürün adları ve adetlerinin bulunduğu Open Lisans Anlaşması, faturasıyla birlikte gönderilir.
7. Open ile lisanslanan ürünlerin PC’lere yüklenebilmesi için o ürünün CD’sine ihtiyaç duyulmaktadır.Bu CD’ler, firmalar tarafından ayrıca satın alınmalıdır.
8.  Firma Open Lisans üzerinde yazan adetten daha fazla lisansı kuruluşundaki PC’lere hem teknik hemde lisaslama kuralları açısından yükleyemez.
Open Lisanslama Yapılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
1. Kuruluş daha önce bir  Open lisanslaması yapmış ve belli avantajlar kazanmışsa, bu avntajı 2 sene boyunca devam ettirme hakkı vardır.Bunun için öncelikle mevcut lisans anlaşmalarının kontrol edilmesi gerekmektedir.
2.  Firma adına düzenlenmiş olan Open Lisans belgesi üzerinde, firmanın adının, ürün tanımlarının, adetlerinin ve kullanılan dilin doğruluğu kontrol edilmelidir.
3.  Open Lisans belgesi üzerinde, mutlaka orijinallik sertifikası bulunmalıdır.
Herhangi bir kontrolde, lisans ibraz etmek için,aşağıda tanımlı belgeler mutlaka saklanmalıdır:
Open Lisans Belgesi
Kutu ürünler için Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi
Kutu ürünler için ürün faturasının bir kopyası

 

Open Business
En az 2 PC’si olan küçük ve orta ölçekli işletmeler için lisanslama konusunda en uygun çözümdür.
Herhangi bir Microsoft ürünü veya ürünlerinden en az 5 lisans alınması,
Örneğin Office için, kutu fiyatlarına göre %22’ye varan indirim olanağı,
2 yıl içinde tekrar sipariş durumunda satın alınan bir lisans için bile aynı fiyat avantajının sağlanması Open Business’ın özelliğidir.
Open Volume
75-1000 PC’ye sahip orta ve büyük ölçekli işletmeler için lisanslama konusunda en uygun çözümdür.
Şirket 75-1000 PC’ye sahipse, örneğin Office ürünü için kutu ürün fiyatına oranla %26 ile %32 arasında fiyat indirimi sağlar.
Ürünlerin puanlarına göre iki ayrı indirm seviyesi vardır.
Open Volume B (150-499 Puan)
Open Volume C (500 Puan üstü)
Microsoft Volume Programı’nda 3 ayrı havuz bulunmaktadır:

1. Sistem Ürünleri Havuzu
2. Uygulama Ürünleri Havuzu
3. Sunucu Ürünleri Havuzu
Aynı ürün havuzundan satın alınan tüm lisanslar biribirine eklenerek daha uygun bir erişilir.Open Volume Fiyat seviyesi lisans sayısı değil, sipariş edilen lisansların ‘Birim Puanı’ üzerinden hesaplanır.Her bir lisans en az bir puan olamk üzere birim değerlere sahiptir.Word, Excell gibi bireysel uygulama ürünlerinin genellikle bir, Office uygulama paketlerinin, çoğu masaüstü sistem ürünlerinin ve yükseltimlerinin puanı ikidir.Sunucu ürünlerinin puanı ise daha yüksektir.
Belirli dönemlerde Open Lisansı taksitle satılmaktadır.
Open Üyelik Anlaşması:
Microsoft Open Üyelik Anlaşması (OSL), firmaların 3 yıl boyunca kira ödeyerek, Micrososft ürünlerini kullanabileceği bir anlaşma biçimidir.
Bu lisanslama modeli, firmaların aşağıda tanımlanmış olan Microsoft ürünlerinden tercih ettiklerini, 3 yıl boyunca kira bedeli ödeyerek kullanma hakkına sahip olmalarını sağlamaktadır.
Microsoft Off’ce Professional
Microsoft Windows 2000 Professional Upgrade
(Sadece Sürüm Yükseltim Lisansı)
Microsoft Backoffice Kullanıcı Erişim Lisansları (CAL)
Anlaşmayı imzalayan firma bu ürünlerin en son sürümünü kullanma hakkına sahip olur.
Bu modelin ana başlıkları:
Firmaların, anlaşmayı en az 10 PC ile yapması gerekmektedir.
Ödemeler anlaşmanın yapıldığı tarihte 1.yıl, 2.yıl ve 3.yıl ödemesi olmak üzere 3 ayrı zaman da yapılmaktadır.
Anlaşmayı imzalayan firmalar, 3 yıl boyunca,yukarıda tanımlı ürünlerin çıkacak yeni sürümlerini ücretsiz olarak kullanma hakkına sahip olurlar.
Anlaşma firmaların mevcut PC’lerinin tümünü anlaşmaya dahil edilerek yapılır.
   OSL’de, kiralama bedelleri için iki farklı seviyede fiyat opsiyonu bulunmaktadır.Bunlar;
Level B: 10-199 PC için geçerlidir,
Level C: 200-250 PC için geçerlidir.
Avantajları:
Diğer lisans programlarına göre fiyat avantajı ,
Önceden planlanmış ve onaylanmış yazılım lisans bütçesi,
Sisteme yeni dahil olacak PC’ler için basit ödeme planı,
Lisans envanterinin kolay yönetimi,
Telefon ile ürün desteği (Windows ve Office için),
Anlaşma süresince,yeni çıkacak ürünleri ücretsiz güncelleme hakkına sahip olma,
Open üyelik bedelini masraf olarak gösterme imkanı sağlanır.
Open Üyelik Anlaşması Dışındaki Diğer Ürünler
B seviyesinden anlaşma imzalayan kuruluşlar, Open B seviyesi onay numarası, C seviyesinden anlaşma imzalayan firmalar, Open C seviyesi onay numarasına sahip olarak anlaşma dışındaki ürünleri de satın alabilirler.Bu numaralar, anlaşma yürürlüğe girdiği zaman, Microsoft’un ilgili firmaya göndereceği bir mektup üzerinde belirtilecektir.
Güncel Lisanslara Sahip Olan Kullanıcılar
Güncel veya bir önceki ürün sürümüne sahip kullanıcılara, sadece ilk yıl için geçerli olmak üzere, kira bedelinin ilk yılki değeri üzerinden %50 indirim uygulanır.Bu indirime ‘Güncel PC İndirimi’ adı verilmektedir.
İşleyiş:
Anlaşma metni, ilgili firma tarafından onaylandıktan sonra bayiiye teslim edilir.
Daha sonra bu anlaşma önce distribütöre, daha sonra da onaylanmak üzere Microsoft’a sadece bir kopya anlaşma, Microsoft’un kayıtlarında tutulmak üzere gönderilmelidir.Eğer firma tamamlanmış bir anlaşmaya sahip olamk istiyorsa, bunun bir kopyası Microsoft’a gönderilmeden önce alınmalıdır.
Anlaşma, Microsoft tarafından onaylandıktan sonra firmaya ‘Hoşgeldin Mektubu ve Kiti’ gönderilir.Bu mektupta anlaşmanın kabul edildiği ve anlaşmanın sona erme tarihi belirtilir.Hoşgeldin Kiti, en fazla 2 dilde olmak üzere, ürün CD’lerini içerir.Ürünlerin dili ve CD sayısı anlaşma üzerinde belirtilir.
Windows ve Office ürünlerinde sürüm değişiklikleri olduğunda, yani yeni sürümler çıktığında, firmaya anlaşma ile ilgili CD’ler gönderilir.
Yıllık ödemeler, anlaşma tarihi ile takip eden yılların başında yapılacaktır.Her yıl sonunda, o yıl sisteme dahil edilen PC’ler için de ödeme miktarı belirlenir.3.yıl içinde sisteme dahil edilecek PC’lerin ödemesi, 3.yıl sonunda yapılmaktadır.
    Anlaşma sona erdiği tarihte, firmanın 3 opsiyonu bulunmaktadır.
Anlaşmayı yenilemek,
Anlaşma ile kullanılan yazılım lisanslarını satın almak,
Anlaşma ile kullanılan yazılım lisanslarını bilgisayarlardan silmek veya farklı bir lisans anlaşması satın almaktır.


                                                                                                 Yelda YİĞİT