Yalın Bilgi İşlem Örneği Olarak CHP Seçim Sistemi

Murat Yıldırımoğlu, murat@muratyildirimoglu.com

7 Haziran Seçimleri’nde AKP’den milletvekili seçilen İbrahim Turhan , İstanbul Borsası’nın başındayken yaklaşık 14 milyon TL harcayarak borsanın bilişim altyapısını yeniledi.

Borsanın bilişim çalışanları da 60 kişiden 140 kişiye çıkarıldı.

Amaç, borsanın daha sağlıklı ve sorunsuz çalışmasıydı.

İbrahim Turhan, 2014 yılının Nisan ayında yaptığı açıklamada, kendisinden önce borsada yaşanan bilişim sorunlarına dikkat çekiyor ve yeni kurulan sistemle bu türlü sorunların sona ereceğini iddia ediyordu.

Bu açıklamadan üç ay sonra, yeni kurulan sistem arıza verdi.

Her sistem arıza verebilir. Ama bu kadar para harcanıp, bu kadar ek personel alınıp iddialı açıklamalar yapıldıktan 3 ay sonra arıza çıkması pek de hoş karşılanmaz.

Borsa İstanbul’daki sorun tekil bir örnek değil. Kamu hizmeti veren yerler başta olmak üzere bilişim sistemlerinde sürekli sorun yaşıyoruz.

Bu sorunların kökeninde, bilişim teknolojilerinde son yedi-sekiz yıldır giderek artan bir eğilim yatıyor: Karmaşık çözümler üretme eğilimi.

Bilişimde yalın olan ne varsa terk ediliyor ve karmaşık çözümlere yöneliniyor.

Eskiden az sayıda donanım, yazılım ve personelle yapılan işler hep daha fazla donanım, yazılım ve personelle yapılmaya çalışılıyor.

Bilişimde donanımın, yazılımın, personelin çoğalması sağlıksız bir duruma karşılık geliyor.

CHP’nin Seçim Sistemi

Karmaşık ve amacına hizmet etmeyen çözümlere örneklerden birisi CHP’nin seçim sistemiydi.

7 Haziran Seçimleri’nden önceki sisteme göz atalım.

Yukarıdaki çözüm CHP’ye özgü değil. Çoğu yerde buna benzer çözümler görmek mümkün.

Bu çözüm, bakıldığında şiir gibi görünüyor: Bir yük dengeleyici cihaz gelen istekleri alıyor, istekleri arka plandaki Web sunuculara dağıtıyor. Bir Web sunucu çökerse ya da üzerindeki yük artarsa cihaz gelen istekleri buna uygun olarak dağıtabiliyor.

Web sunucuların yapılandırma bilgileri, küme şeklinde yapılandırılmış dosya sunucularda duruyor. Bir dosya sunucusu çökerse diğeri görevi devralıyor.

Web sunucuları, girilen bilgileri arka plandaki veritabanı sunucularına kaydediyor. Veritabanı sunucuları da küme (cluster) şeklinde yapılandırılmış durumda; birisi çöktüğünde diğeri hizmet sunmaya devam ediyor.

Mesleğe yeni başlamış uzmanlar bile böyle bir yapı önerip kuruyorlar.

Yapı güzel ama hemen hemen yalnızca kağıt üzerinde güzel.

Yük dengeleyicileri fazlasıyla karmaşık cihazlar. Yapılandırılmaları zor. Gelen isteklere müdahale de edebildikleri için uygulamaların çalışmasında sorun yaratabiliyorlar.

Veritabanı kümelerini kurmak, yapılandırmak ve sağlıklı çalışmasını sağlamak kolay değil. Çıkan sorunları anlayaıp gidermek zaman alabiliyor.

Dosya sunucuları kümesi de aynı sorunlara sahip.

Kümeler aynı zamanda maliyeti kat kat arttırıyor; tek bir sunucuyla yapılabilecek işler için birden fazla sunucu alınıyor. Küme içindeki sunucular aynı anda hizmet vermiyor; birisi hizmet verirken diğer yalnızca yedekte bekliyor.

Açıklanan nedenlerle CHP’nin yeni sisteminde yalın bir yapı amaçlandı. Bu amaca uygun olarak, yük dengeleyici cihaz kaldırıldı. Veritabanı sunucu kümesi iptal edildi; iki ayrı veritabanı sunucusu elde edildi. Bu sunuculardan birisi CHP’nin günlük sitelerine ayrılırken birisi yalnızca seçim sistemine ayrıldı.

Dosya sunucusu kümesi de iptal edildi ve tek bir sunucu dosya sunucusu olarak kullanılmaya başlandı.

Yeni sistem aşağıdaki gibi oluşturuldu:

Yeni sistemde arıza durumuna karşılık sağlıklı bir yedekleme hizmeti sağlandı. Veriler değişik dosya sunucularına sürekli olarak yedeklendi. Yedeklemeler sunucuların kendi yedekleme işlevleriyle gerçekleştirildi.

Ayrıca, sunucuların durduğu barındırma firmasında da sorun yaşanabileceği düşünülerek veritabanı içeriği başka bir barındırma firmasında duran bir sunucuya anlık olarak yedeklendi. Bu yedeklemede de veritabanı yazılımının kendi işlevleri kullanıldı.

Seçim yazılımında büyük değişikliklere gidildi. Önceden, seçime katılan tüm partilerin ve bağımsız adayların bilgisi sisteme girilirken yeni yazılımda yalnızca dört büyük partinin bilgisinin kaydedilmesine gidildi. Bu da veri girişlerinin çok basit ve hızlı olmasını sağladı.

Oluşturulan çözüm seçim zamanına kadar beş kez test edildi. Bu testlerde hem sunucuların ve yazılımın sağlıklı ve performanslı çalışıp çalışmadığı görüldü hem de parti görevlilerinin eğitimi sağlandı.

Ayrıca, seçim sistemi hem CHP bilgi işlem çalışanları tarafından hem de barındırma firması tarafından çeşitli yüklerle ve saldırılarla sınandı.

Seçim sistemi tüm testleri ve saldırı denemelerini başarıyla atlattı.

Tüm bu hazırlıklar seçim gecesine de yansıdı.

Seçim gecesi boyunca yaklaşık 135 bin sandığa ait bilgiler sisteme girilebildi. Daha önceki seçimlerde bu rakam en çok 80 bin olabilmiş ve çoğu zaman bunun da altında kalmış.

Sonuç

CHP Seçim Sistemi, günümüzde moda olan akımların tersine, yalın bir çözümün oluşturulabileceğini gösterdi.

Çalışan bir çözümün karmaşık ve pahalı olması gerekmediği bir kez daha anlaşıldı.