Exchange Server 5.5’da Site  Kavramı ve Siteler Arası Bağlantılar

 

Murat Yıldırımoğlu

 

Exchange Server kullanan bir mesajlaşma sisteminde üç öğe bulunur:

 

1)    Exchange Organizasyonu

2)    Exchange Siteleri

3)    Exchange sunucular

 

 

Exchange Organizasyonu en üst yönetim öğedir. Exchange Organizasyonu NT  ya da Windows 2000 etkialanı yapısından farklı bir kavramdır. Bir Exchange organizasyonunda bir ya da birden fazla site, her bir sitede bir ya da birden fazla sunucu bulunur.

 

Bir site içinde birbirlerine hızlı hatlarla (LAN) bağlanmış Exchange sunucular bulunur. Eğer site kavramı olmasaydı, Şekil 1’de görüldüğü gibi, değişik lokasyonlarda bulunan ve aralarında değişik hızlarda bağlantılar bulunan Exchange sunucular bağlantı kurmada sorun yaşayabilirlerdi. Bir Exchange sunucu kendisine hızlı ve yavaş hatlarla bağlı diğer Exchange sunucuları birbirinden ayırt edemezdi.

 

Bu yüzden Şekil 2’de görüldüğü gibi Exchange sunucuları sitelerde topluyoruz. Siteler birbirlerine hızlı hatlarla bağlı Exchange sunucu topluluğudur.

 

Bir site içinde Exchange sunucular birbirleriyle doğrudan haberleşebilirler. Posta kutuları bu sunucular üzerinde bulunan kullanıcılar birbirlerine mesaj atabilirler.

 

Başlangıçta Exchange siteleri arasında bir mesajlaşma bağlantısı yoktur. Bu da kullanıcıların farklı sitelerdeki kullanıcılara mesaj atamaması anlamına gelir.

 

Farklı siteler arasında mesaj alışverişi sağlamak için, Şekil 3’de görüldüğü gibi, site konnektörleri kullanılır. Bu amaçla kullanılabilecek dört adet konnektör vardır:

1)    Site Connector

2)    X.400 Connector

3)    Internet Mail Service Connector

4)    Dynamic RAS Connector

 

Site Connector yalnızca Exchange sitelerini birbirlerine bağlamak için kullanılır. En hızlı ve en basit konnektördür. Kullanılması önerilir.

 

X.400  Connector hem Exchange sitelerini birbirlerine bağlamak, hem de yabancı (ama X.400 uyumlu) başka mesajlaşma sistemlerine bağlantı için kullanılabilir. Yavaş bir konnektördür ve kurulması ve işletilmesi zordur. Site Connector’a göre biz üç alanda esneklik sağlar: Kimlerin bu konnektör üzerinden mesaj atabileceği belirlenebilir, mesajların hangi saatlerde gönderilebileceği belirlenebilir, konnektör üzerinden taşınacak mesaj büyüklüğü belirlenebilir.

 

Internet Mail Service Connector, sitelerin arasında doğrudan bir bağlantı değil de Internet yer alıyorsa kullanılabilir. Yavaş ama kurulması kolay bir konnektördür. X.400 konnektörünün sağladığı esneklikleri o da sağlar. Internet Mail Service (IMS) ile hem işletmemizi Internete çıkartabilir, hem de bir Exchange Server sitesine bağlantı sağlayabiliriz. Bu son noktayı biraz daha açıklamamız gerekir: IMS ile siteleri Internete çıkarttığımızda iki sitenin kullanıcıları, Internetteki herhangi bir kullanıcıya  mesaj atabildikleri gibi, birbirlerine de Internet üzerinden mesaj atabilirler. Peki, o zaman IMS’yi ayrıca bir site konnektörü olarak kullanmaya gerek var mıdır? Bu sorunun yanıtı “evet vardır” şeklinde olacaktır. Bunun nedenini aşağıdaki dizin çoğaltma konnektörünü anlattığımız kısımda bulacaksınız.

 

Dynamic RAS Connector, dial-up bağlantılar üzerinden siteleri birbirine bağlamak için kullanılır.

 

Bu konnektörler yalnızca siteler arasında mesaj alışverişini sağlar.

 

Siteler arasında birden fazla konnektör tanımlanabilir. Bu konnektörlere bir fiyat atanır. Normalde fiyatı düşük konnektörler tercih edilir. Eğer fiyatı düşük konnektör üzerinden mesaj taşınamıyorsa o zaman fiyatı yüksek konnektörler kullanılır.

 

Konnektörler üzerinden taşınacak mesajların uyması gereken bir adres formatı vardır. Buna address space (adres uzayı) denir. Örneğin, Site Connector ve X.400 Connector üzerindeki adres uzayı başlangıçta X.400 adres uzayıdır. Yani, karşı sitedeki bir kullanıcıya mesaj atmak isteyen kişi mesajının To: kısmında karşı kullanıcının X.400 adresini yazacaktır. Bu adres c=Tr, a=, p=netsoft, o=, s=yildirimoglu, g=murat benzeri bir adrestir.

 

Ama bir konnektör üzerinden başka adres uzayları da, örneğin hepimizin alıştığı SMTP adres uzayı da, tanımlanabilir. Bunu yapınca artık karşıdaki kullanıcının X.400 adresi yerine SMTP adresini kullanabiliriz. Konnektör üzerindeki adres uzaylarının kullanımının birbirlerine göre avantajı ya da dezavantajı yoktur.

 

Site konnektörleri yalnızca mesajlaşmayı sağlar. Karşı sitenin kullanıcılarını adres listesinde görmek istersek siteler arasında bir de dizin çoğaltma (directory replication) konnektörü tanımlamalıyız. Dizin çoğaltma konnektörü mesajlaşmayı sağlamaz yalnızca bir siteninin dizinin (posta kutusu vb. adlarının) diğer siteye aktarılmasını sağlar. Dizin çoğaltma konnektörlerinin çalışması için aşağıda en az bir site konnektörünün çalışır durumda olması gerekir. Altta hangi site konnektörünün kullanıldığının bir önemi yoktur. IMS’nin Internete çıkışın yanısıra bir site konnektörü olarak kullanılmasının da nedeni budur. IMS yoluyla mesajlaşmayı sağladığımız gibi, IMS’nin üzerindeki bir dizin çoğaltma konnektörü sayesinde siteler arasında adres listelerini aktarabiliyoruz.

 

 

Önerilen Uygulamalar

 

1)    Mümkün olduğunca az site kullanın: Fazla site fazla sorun demektir. Mesajlaşma sistemi doğası gereği en karmaşık yapılardan birisidir. Bu yapıyı daha da karmaşıklaştıracak şeylerden kaçınmak gerekir. Bu yüzden yapabildiğiniz kadar az site kurun. Mümkünse tek bir siteyle işinizi görmeye bakın.

2)    Yine de birden fazla site kurmak gerekirse siteler arasında en basit ve en hızlı konnektör olan Site Connector’u kullanın. Piyasada bu önerinin tam tersi olarak sürekli X.400 konnektörünün kullanıldığını görüyorum. Anlmasız bir uygulama. X.400, adından olsa gerek, çok daha sağlam, güvenilir bir konnektör imajına sahip. Bu yalnızca bir imaj. Gerçekteyse işleri daha çok karmaşıklaştıran, hantal bir konnektör X.400 konnektörü. Kullanmaktan kaçının.