HERKES İÇİN DEBUG İLE PROGRAMLAMA

Murat Yıldırımoğlu

Debug programı, uzantısı COM ve EXE olan doğrudan çalıştırılabilir dosyaları oluşturmanızı ve bu uzantılara sahip programları inceleyip değiştirebilmenizi sağlar.

DEBUG komutunu verdiğinizde karşınıza bir tire çıkar. Bu tire, debug programının, vereceğiniz komutları beklediğini gösterir. Vereceğiniz komutlar yardımı ile mikroişlemcinin yazmaçlarını (register) ve belleği inceleyebilir, basit programlar yapabilirsiniz. 8088 Ve 8086 mikroişlemcilerinde 14 adet yazmaç bulunur (yeni işlemcilerle birlikte yazmaç sayısı da artmaktadır) . Bu yazmaçların özel işlevleri vardır. Bunlardan dördü karalama yazmacıdır ve yapılan işlemlerin sonuçlarını geçici olarak tutmak için kullanılır. Dört yazmaç, segment değerlerini tutar; beş yazmaç da offset değeri için kullanılır. Son olarak da bir bayrak (flag) yazamacı 8088’in içinde bulunduğu durumla ilgili bilgileri tutar ve bu amaçla 1 bitlik 9 adet bayrak içerir. Karalama yazmaçları AX, BX, CX ve DX olarak sıralanırlar. Segment yazmaçları CS, DS, SS ve ES’dir. Offset yazmaçları ise IP, SP, BP, SI ve DI’dır.

Yazmaçları ve içeriklerini görmek isterseniz register anlamına “r” harfini girip ENTER’a basın. Herhangi bir yazmaçı tek başına görüp değiştirmek isterseniz “r”’nin yanısıra o yazmaçın adını da yazmalısınız. Örneğin, “raX” komutunu verirseniz AX yazmaçının içeriğini görüp değiştirebilirsiniz. Tireyi gördüğünüzde “Q” harfine basarsanız DEBUG’dan çıkarsınız. “C” komutu belleğin bir kısmı ile diğer bir kısmını karşılaştırır. “D” komutu ile belleğin bir kısmını sergileyebiliriz. “F” komutu ile belleğin bir kısmını bir değer ile doldurabiliriz. “G” komutu ile bellekteki herhangi bir programı çalıştırabiliriz. Örneğin, XT’ler zamanında “G=c800:5” komutunu vererek sabit diski alçak düzey formatlama programını çalıştırıyorduk.

“A” ve “U” komutları ile bir program yapabilir ya da bir programı makina dilinde inceleyebiliriz. Yalnız bunun için makina diline aşina olmanız gerekir.

Evet şimdi de ufak bir program yapalım. Programımız ekrana “Merhaba” yazısını yazacak.

1- Debug komutu ile programa girelim. Tire işaretini görelim.

2- “A” komutunu girerek bir program yapmak istediğimizi belirtelim. Bu komuta karşılık olarak offset kısmı 0100 olan bir adresten program yazmaya başalayabiliriz. Segment kısmı bilgisayarın o anki durumuna göre değişebilir. Örnek:

1864:0100

3- Yukarda örnek olarak verdiğimiz satırın hemen yanına şunu yazalım:

mov ah,9

“mov” ile “ah,9” ifadelerinin arasını TAB tuşuna basarak açabilirsiniz.

“mov ah,9” yazdıktan sonra ENTER tuşuna basın.

4- Karşınıza başka bir adres gelecektir. Bu adresleri GW-BASIC’teki satır numaralarına benzetebiliriz. Bu adresin hemen yanına şunu yazalımj:

mov dx,120

Satır sonunda yine ENTER’a basıyoruz.

5- Şimdiki satıra

int 21

yazıp ENTER tuşuna basıyoruz.

6- Buraya da “int 20” yazın. Tabii, yine ENTER’a basıyorsunuz.

7- Şimdi karşımıza çıkan adrese bir şey yazılmayacak. Yalnızca ENTER’a basın. Programımız hemen hemen bitti.

8- Karşımıza yine tire işareti geldi. Burada şu komutu verin:

e 120 ‘MERHABA $’

(Sonra ENTER’a basmayı unutmayın.)

9- Şimdi yazacağımız komut “rcx”. Bu komutun karşılığı olarak ekranda ilkönce CX yazmaçının değeri görünecek sonra da “:” işareti ile bizden yeni bir değer istenecektir. Biz de buraya “2e” değerini gireceğiz.

10- Tire işareti yine göründü. Şimdi “n mer.com” yazalım.

11- Tire işaretini görünce “w” komutunu girelim.

12- Debug’dan çıkmak için “Q” komutunu verelim.

İşi tamamladık. Şimdi “mer” komutu ile programımızı çalıştırabiliriz. Yukarda yaptıklarımızı da satır satır açıklayalım:

3- İlk yazdığımız komut ile AH yazmaçına 9 değerini yüklüyoruz.

4- Bu komut ile de DX yazmaçına 120 değerini yüklüyoruz. Bu değerler Hexadecimal (onaltılı düzende)’dir.

5- Bu satırda 21 nolu kesintiyi yaratıyoruz. 21 Nolu kesinti AH yazmaçına yüklenen değerle birleşince bir karakter dizisinin ekrana yazılacağı anlaşılıyor. Karakter dizisinin nerede yer alacağı ise DX yazmaçına yüklenen değer ile belirtiliyor.

6- int 20 komutu ile işletim sistemine programın sona erdiğini bildiriyoruz.

8- e (eNTER-GİR) komutu ile tırnak işareti içinde karakter dizimizi veriyoruz. Yalnız burada son karakter olarak “$” karakterini vermeyi unutmayın. Unutursanız ne olacağını deneyerek görebilirsiniz.

9- rcx komutu ile CX yazmaçının değerini görüyor ve değiştiriyoruz. CX’e yüklediğimiz “2e” değeri programımızın büyüklüğünü belirtiyor.

10- n (nAME-ADLANDIR) komutu ile programımıza bir ad veriyoruz. (Adı mer.com)

11- w (xRITE-YAZ) komutu ile programı diske yazdırıyoruz.

Şimdi de bir başka örnek program ile DEBUG bilgimizi pekiştirelim. Aşağıdaki program özellikle fiziksel özürlülerin işine çok yarayabilecek bir programdır ve basılan tuşun sürekli tekrar edilmesini engeller. Bu programı herhangibir editörle yazın, ama ASCII modunda kaydedin.

A 0100

JMP 0130

DB 0,0,0,0,F8

STI

PUSH AX

IN AL,60

CS:

CMP AL,[0106]

JZ 011D

CS:

MOV [0106],AL

POP AX

CLI

CS:

JMP FAR [0102]

IN AL,61

MOV AH,AL

OR AL,80

OUT 61,AL

MOV AL,AH

OUT 61,AL

CLI

MOV AL,20

OUT 20,AL

POP AX

IRET

MOV AX,3509

INT 21

MOV [0102],BX

MOV [0104],ES

MOV AX,2509

MOV DX,0107

INT 21

MOV DX,0130

INT 27

N NOTEKRAR.COM

RCX

4A

W

Q

Şimdi diyelim ki bu yukardaki programı içeren dosyanın adı NOTEKRAR.SCR. Şu komutu vererek NOTEKRAR.COM adında bir program yaratabilirsiniz:

DEBUG <NOTEKRAR.SCR

Bu program yardımı ile basılan tuşun tekrarı önlenir. Bu programı istediğiniz zaman çalıştarabileceğiniz gibi AUTOEXEC.BAT içine yerleştirerek bilgisayarın her açılışında otomatik olarak çalışmasını sağlayabilirsiniz.

Bu örnekte de gördüğünüz gibi bir program oluşturmak için DEBUG’ın içine girip komutları tek tek vermek zorunlu değil (zaten kolay da değil). Özellikle dergilerde yer alan programları, kendinizi rahat hissettiğiniz bir yazı programı ile yazabilir sonra, yalnızca son aşamada, programı oluşturmak için DEBUG’ı çağırabilirsiniz.

Assembler program örneklerini görmek için buraya tıklayınız.