Herkes İçin TCP/IP

TCP/IP’ye Giriş

TCP/IP, Transmission Control Protocol/Internet Protocol ifadesinin kısaltması. Türkçesi “İletimi Denetleme Protokolü/Internet Protokolü” oluyor.

Protokol belli bir işi düzenleyen kurallar dizisi demek. Örneğin, devlet protokolü devlet büyüklerinin nerede duracağını, nasıl oturup kalkacağını düzenler. Ağ protokolleri de bilgisayarlar arası bağlantıyı, iletişimi düzenliyor.

TCP/IP’nin adında bile iki ayrı protokol var. Buradan TCP/IP’nin tek bir protokol olmadığı anlaşılıyor. TCP/IP, bir protokoller kümesi. Her biri değişik işler yapan bir yığın protokolden oluşuyor.

TCP/IP’nin kökleri 1960’ların sonuna kadar gider. ABD, o yıllarda bilgisayarların bir felaket anında da ayakta kalabilmesini, birbirleriyle iletişiminin devam etmesini amaçlıyordu. Şimdi baktığımız zaman projenin fazlasıyla amacına ulaştığını ve daha başka şeyleri de başardığını görüyoruz.

ABD’nin yarattığı şey İnternet oldu. TCP/IP ise onun altyapısını oluşturdu.

TCP/IP ve İnternet uzun bir zaman Amerika’nın doğrudan mülkiyetinde ve yönetimindeydi. 1990’ların ortasında Amerika İnternet’i finanse etmeyi bıraktı. Yönetim bağımsız kurullara devredildi. Yani, şu anda Internet’in bir sahibi yoktur. Herkes Internet’in sahibidir, hiç kimse Internet’in sahibi değildir.

İnternet’in Temeli IP Adresleridir

Biz genelde farkında olmuyoruz ama İnternet, IP adreslerine dayanır. İnternet’e bağlı her makinenin (bilgisayarınızın, akıllı telefonunuzun, tablet bilgisayarınızın, İnternet’teki Web sitelerinin vb.) bir IP adresi vardır.

IP adresleri, noktayla birbirinden ayrılmış dört bölümden oluşur. Her bölüme 0 ile 255 arasında değer girilebilir. Bunların dışında değer girmeyi denerseniz bilgisayar sizi uyaracaktır.

IP adreslerini bilirsek Web sitelerine, çeşitli hizmetlere, bu IP adresleriyle de erişebiliriz.

Örneğin, kullandığınız tarayıcı programında (Internet Explorer ya da Google Chrome ya da Apple Safari), adres satırına 83.66.162.3 yazın. Bu bir IP adresidir ve Hürriyet gazetesinin Web sitesine karşılık gelir. Adresi yazdığınızda Hürriyet’in Web sitesi karşınıza gelecektir.

İnternet’te her şeyin temeli IP adresleridir ama bu adresleri anımsamak zordur: Hürriyet’in Web sitesinin IP adresini ben söyledim, peki, Milliyet’in adresi nedir?

IP adreslerini kullanmak zor olduğu için IP adresleri yerine www.hurriyet.com.tr, www.milliyet.com.tr gibi sözel ifadeler kullanırız.

Sözel ifadeleri anımsamak hatta tahmin etmek kolaydır. Örneğin, Toyota’nın Web sitesine gitmek isteseniz, daha önce hiç gitmemiş olsanız da, adres satırına www.toyota.com yazarsınız ve Toyota’nın Web sitesine gidersiniz. Ama Toyota’nın Web sitesinin IP adresi nedir diye sorulsa ne siz ne de ben kolay kolay yanıt veremeyiz, vermemiz de gerekmez.

IP adresleriyle sözel ifadeler arasındaki ilişki, telefon numaralarıyla rehber kayıtları arasındaki ilişkiye benzer. Telefon sisteminde aslolan telefon numaralarıdır ama biz bu numaraları çok sevmeyiz ve numaraları hemen rehbere kaydederiz; numaraları Ahmet, Mehmet gibi isimlere eşleriz. Rehberden Ahmet’i seçip arama yaptığımızda aslında Ahmet’in telefon numarası çevrilir.

İnternet’te de IP adreslerini sözel ifadelere eşleyen bir sistem vardır. Bu sisteme DNS (Domain Name System-Etki Alanı İsim Sistemi) denir.

DNS sisteminde DNS sunucular bulunur. Bu sunucular sözel ifadeleri IP adresine çevirir. Sizin bilgisayarınız, akıllı telefonunuz, tablet bilgisayarınızsa DNS istemci olarak davranır.

Siz bilgisayarınızda www.hurriyet.com.tr yazdığınızda, bilgisayarınızdaki DNS istemci öğesi, DNS sunucuya gider, www.hurriyet.com.tr’ye karşılık gelen IP adresini sorar. IP adresini aldığında artık DNS’le işimiz kalmamıştır, IP adresi üzerinden Hürriyet’in Web sitesine bağlanırız.

Peki, bilgisayarınız DNS sunucuyu nereden bilir?

DNS sunucu adresi, bilgisayarınıza ya elle girilmiştir ya da otomatik olarak verilmiştir. Genelde otomatik olarak verilmesi tercih edilir.

TCP/IP’de DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol-Bilgisayarları Otomatik Yapılandırma Protokolü) adı verilen bir protokol, bilgisayarlara IP adresi, DNS sunucu adresi gibi parametreleri sağlar, yani onları otomatik olarak yapılandırır.

DHCP sisteminde bir DHCP sunucu bulunur. DHCP sunucuda bir IP adresi havuzu tanımlanır. Bir bilgisayar DHCP sunucudan IP adresi istediğinde, DHCP sunucu havuzuna bakar, uygun bir adresi o bilgisayara verir.

Buraya kadar öğrendiklerimizi toparlarsak, DNS sistemi isimleri IP adreslerine çevirir. DHCP sistemi ise bilgisayarlara IP adresi, DNS sunucu gibi bilgileri otomatik olarak dağıtır.

Son bilgi: Evinizde İnternet bağlantısı için genelde ADSL modemler kullanırsınız. ADSL modemler bir DHCP sunucu gibi davranır ve evdeki bilgisayarlara, akıllı telefonlara, tabletlere IP adresi dağıtır. Bu aygıtlara IP adresi dağıtırken kendisini DNS sunucu olarak da gösterir. Evinizdeki bilgisayarlar ve diğer aygıtlar, isimleri IP adreslerine çevirmeleri gerektiğinde ADSL modeme başvururlar.

IP Yapılandırmamıza Bakalım

Acaba şu anda kullandığımız bilgisayarın IP adresi, DNS sunucu adresi gibi parametreleri elle mi verilmiş yoksa DHCP üzerinden otomatik olarak mı sağlanmış?

Bunu görmek için ekranın sağ alt köşesindeki simgelerden birini, Ağ simgesini sağ tıklayıp “Ağ ve Paylaşım Merkezi’ni Aç” şıkkını seçmemiz gerekir.

“Ağ ve Paylaşım Merkezi” açıldığında, “Etkin ağlarınızı görüntüleyin” alanında, bağlandığınız ağı görürsünüz. Örnekte bu ağ “evyildirimoglu 2” şeklindedir. Yan tarafta “Erişim türü” kısmında EvGrubu ifadesi yer alıyor. Gerçekten de bir ev ortamındayız zaten.

“Bağlantılar” kısmında “WiFi (evyildirimoglu)” ifadesi var. Şu anda kablosuz bir ağ bağlantısı üzerinden bağlı olduğumuzu anlıyoruz. Sizde evyildirimoglu yerine kendi ağınızın adresi yazacaktır.

Şimdi “Wifi (evyildirimoglu)” linkini tıklayalım. “WiFi Durumu” başlıklı bir pencere açılacaktır. Bu pencerede de aşağıdaki sırada yer alan “Özellikler” düğmesini tıklayalım. WiFi Özellikleri başlıklı bir pencere açılacaktır. Bu pencerede karşınıza çok sayıda öğe çıkacaktır. Listenin aşağılarına doğru gidip “Internet Protokolü sürüm 4(TCP/IPv4)” öğesini seçelim, sonra da Özellikler düğmesini tıklayalım. (seçmek derken fareyle o öğeyi işaretleyelim diyoruz. Aman sol taraftaki kutuyu temizlemeyin. Temizlemişseniz de İptal’i tıklayıp tekrar girin). Aşağıdaki gibi bir görüntüyle karşılaşacağız:

Bu pencerede, “Otomatik olarak bir IP adresi al” şıkkı seçili değil. Bunun yerine “Aşağıdaki IP adresini kullan:” şıkkı seçili ve aşağıdaki alanlarda da elle girilmiş bilgiler var. Bu bilgileri açıklayalım:

IP adresi: Üzerinde bulunduğunuz bilgisayarın IP adresi. Bu adres ağınızda benzersiz (unique) olmalıdır; başka bir bilgisayar bu IP adresini kullanmamalıdır.

Alt ağ maskesi: Bu parametre, IP adresi ile yapışık ikiz gibidir. İkiz gibidir ama kendi ağınızdaki tüm bilgisayarlar aynı maske bilgisini kullanır. Arkadaşınızın yapılandırmasına göz atarsanız, onun IP adresinin sizinkinden farklı olduğunu ama alt ağ maskesi bilgisinin aynı olduğunu göreceksiniz.

Varsayılan ağ geçidi: Bu adres bir yönelticinin adresidir. Yönelticiler sizi başka ağlara, örneğin İnternet’e bağlar. Kendi ağınızdaki makinelere bağlanmak için ağ geçidi adresini bilmenize gerek yoktur. Ama kendi ağınızın dışına çıkmak istiyorsanız ağ geçidini bilmelisiniz.

Tercih edilen DNS sunucusu: Kullanacağımız DNS sunucunun adresi. Unutmayın, www.hurriyet.com.tr gibi sözel ifadeleri IP adresine çevirmemiz gerekir, bunun için de DNS sunucudan yararlanırız. DNS sunucuyu bilmeliyiz ki sözel bir ifadeyle karşılaştığımızda, DNS sunucuya gidip “Nedir bunun IP adresi?” diye sorabilelim.

Diğer DNS sunucusu: Bu da ikinci bir DNS sunucu bilgisidir. Eğer Tercih edilen DNS sunucuya gidilemiyorsa bu DNS sunucuya gidilip bilgi alınabilir. Genelde, iş ortamları dışında ikinci bir DNS sunucu bilgisi girilmez.

Bu yapılandırma bilgilerinden yalnızca IP adresi ve alt ağ maskesi zorunludur. Diğerleri zorunlu değildir ama verilmezse bunun bir maliyeti olur. Aşağıdaki şekle bakalım.

Bu ağda, sizin ve eşinizin bilgisayarı ev ağında bulunuyor. Bir ADSL modem, bilgisayarları İnternet’e çıkartıyor. Yukarıda söylediklerimizi anımsayalım: ADSL modem, bir DHCP sunucu ve DNS sunucu gibi davranır, aygıtlara IP adresi dağıtır ve onlar için isimleri IP adresine çevirir.

Eğer sizin bilgisayarınıza yalnızca IP adresi ve alt ağ maskesi girilirse, bilgisayarınız eşinizin bilgisayarına erişebilir (örneğin, ondaki dosyalara erişebilirsiniz). Ama bu durumda, DNS sunucuyu bilmediğiniz için bilgisayarınız ona gidip soramaz, dolayısıyla isimleri IP adreslerine çeviremezsiniz. Ek olarak, ağ geçidi bilgisine sahip olmadığınız için İnternet’e de çıkamazsınız.

IP yapılandırmamızı grafik ortamda gördük. Aynı bilgileri komut satırı ortamında da görebiliriz. Windows’un güçlü bir komut satırı ortamı vardır ve grafik ortamda yapılabilen işlemlerin hepsi komut satırından da yapılabilir. Komut satırına hakim olarak işyerindeki bilgisayarcı arkadaşınızı da şaşırtıp övgü toplayabilirsinizJ

Başlat, Çalıştır’dan “cmd” yazarak ya da klavye takımında yer alan Windows tuşu ile R tuşuna basıp orada “cmd” yazarak Windows’un komut satırı ortamına geçebiliriz.

Komut satırına geçince “ipconfig” yazıp Enter tuşuna basalım. Bu komut, IP yapılandırmamızı gösterecektir. Komutun çıktısı biraz karışıktır. Çıktıyı biraz kaydırırsak “Wireless LAN adapter WiFi” başlığı altında bilgilerimizi görebiliriz.

IPv4 Address alanında IP adresimizi görüyoruz. Subnet Mask alanı, grafik ortamdaki alt ağ maskesi bilgisinin aynısını içeriyor. Default Gateway de varsayılan ağ geçidi bilgisini içeriyor.

“Ipconfig” komutunun şu anki çıktısı IP adresinin elle mi otomatik olarak mı verildiğini göstermiyor. DNS sunucu bilgisi de yok.

Ama ipconfig komutunu “ipconfig /all” şeklinde verirsek IP yapılandırmamıza ilişkin daha fazla bilgi alabiliriz.

Bu resimde daha fazla ayrıntı var. Örneğin, “DHCP Enabled” alanında “No” yazıyor. Bu bilgi, IP yapılandırmasının DHCP’den gelmediği, elle verildiği anlamına geliyor. “DNS Servers” alanında da kullandığımız DNS sunucunun bilgisi görünüyor.

Şimdi, ağ yapılandırmamızı otomatikleştirelim, yani, yapılandırma bilgisini DHCP aracılığı ile elde edelim. Bunun için WiFi kartımızın yapılandırmasında “Otomatik olarak bir IP adresi al” şıkkını seçmemiz yeterli.

DNS sunucu bilgisinin IP adresinden bağımsız olarak yapılandırıldığına dikkat edin: IP yapılandırmamızı otomatikleştirdiğimizde DNS sunucu bilgisini de DHCP sunucudan alabiliriz ya da DNS sunucu bilgisini elle verebiliriz.

Biz hem IP yapılandırmasını hem de DNS sunucu bilgisini otomatik aldıralım. Yapılandırmamız aşağıdaki gibi olacak:

Sonra da komut satırından “ipconfig /all” komutunu verip yapılandırmamıza göz atalım:

Burada dikkatimizi çeken şeyler var. Birincisi, “DHCP Enabled” alanında artık “Yes” bilgisini görmemiz. “Yes” ifadesi yapılandırma bilgisinin DHCP sisteminden geldiğini gösteriyor. İkincisi, bize rastgele bir IP adresinin verilmiş olması (192.168.2.177). Üçüncüsü, bilgisayarımıza IP adresi veren DHCP sunucuyu “DHCP Server” alanında görebiliyoruz. Dördüncüsü, “Lease Obtained” (Kiralama Tarihi) ve “Lease Expires” (Kiranın Sona Eriş Tarihi) alanları. DHCP sunucu, bize verdiği IP adresini bize satmıyor, yani sonsuza kadar vermiyor. DHCP sunucu, IP adresini bilgisayarımıza belli bir süre için kiralıyor. Benim örneğimde kira süresinin 1 saat olduğunu görüyoruz. Sizdeki kira süresi farklı olabilir.

Kira süresi bitince ne olur diye sorabilirsiniz? Kira süresinin bitmesi yaklaştığında bilgisayarımız DHCP sunucuya başvurarak IP adresinin süresinin uzatılmasını istiyor. DHCP sunucu da hemen her zaman bu isteği kabul ediyor.

“Madem kiralama süresinin uzatılmasına yönelik istek her zaman kabul ediliyor, o zaman neden böyle bir işleme gerek duyuluyor ki?” diye sorabilirsiniz. Şöyle düşünün: Evinize bir misafir geldi ve İnternet’e bağlanmak istedi. DHCP sunucudan bir IP adresi alıp İnternet’e bağlanabilir. Ama birkaç saat sonra evden ayrıldığında, artık IP adresinin süresini uzatma isteğinde bulunamaz. DHCP sunucu da, misafirinizin bilgisayarına verdiği IP adresini havuza atar ve başka bir bilgisayara verebilir. IP adresi sonsuza kadar verilmiş olsaydı, ona atanmış olan IP adresi de sonsuza kadar kullanılmaz olurdu.

Yine yukarıdaki resimde bir şey daha dikkatinizi çekmiştir: 192.168.2.1 şeklindeki IP adresi üç yerde görünüyor. Birincisi Default Gateway yani, ağ geçidi alanında. Demek ki bu IP adresi bizi İnternet’e çıkartıyor. İkincisi, DHCP Server yani, DHCP sunucusu alanında. Demek ki bu IP adresli makine DHCP sunucu ve bize IP adresini o vermiş. Üçüncüsü, DNS Servers alanı, yani, bu IP adresi DNS sunucumuz ve isimleri IP adresine çeviriyor.

192.168.2.1 adresi benim örneğimde, evimdeki ADSL modemin iç adresi. ADSL modem beni İnternet’e bağlıyor, aynı zamanda DHCP sunucusu ve DNS sunucusu gibi de çalışıyor. Bundan sonra ADSL modeminizi daha çok seversiniz umarım.

DHCP sunucusundan alınan IP yapılandırma bilgilerini grafik ortamdan görmek için ağ kartınızın özelliklerine girdiğinizde, IP yapılandırmasını otomatik aldığınız için biraz zor olacak. Ama bunu şöyle yapabilirsiniz: Aşağıdaki resimde olduğu gibi, Özellikler düğmesi yerine Ayrıntılar düğmesini tıklarsanız, DHCP’den gelen bilgileri görebilirsiniz.

Ağ Adresinin Dönüştürülmesi (Network Address Translation-NAT)

Bilgisayarımızın IP adresini grafik ortamdan ya da komut satırından görmeyi öğrendik. IP adresimizin ne olduğunu görmek için İnternet’teki bazı siteleri kullanabiliriz. Tarayıcınızın adres alanına “ipadresimnedir.com” ya da “whatismyipaddress.com” yazarsınız, birisi Türkçe, diğeri İngilizce içeriğe sahip sitelere gidersiniz. Bu siteler sizin IP adresinizi gösterecektir.

Bu site benim IP adresimi 176.33.109.159 olarak rapor ediyor. İyi ama benim IP adresim 192.1682.177 değil miydi? Hem grafik ortamdan hem de komut satırından aynı IP adresini görmüştüm.

Doğrudur, bizim evde (ya da işyerinde) kullandığımız adresler ile bu tür sitelerde görünen adreslerimiz farklıdır. Evdeki ADSL modem ya da iş yerinizdeki güvelik yazılımları, içeride kullanılan IP adreslerini gizler, İnternet’e sizi farklı bir IP adresinden çıkartır.

Bu durumu görmek için ev ağımızın yapısını gösteren resme tekrar bakalım:

Bu resimde, ADSL modemin bir içeriye, evinize bakan, bir de dışarıya, İnternet’e bakan bacağının olduğunu görüyoruz.

ADSL modemin ev ağımız için bir ağ geçidi olarak çalıştığını söylemiştik. İnternet’e bağlanmak isteyen bilgisayarlar ağ geçidi olan ADSL modeme başvurur. Tam tamına da ADSL modemin içeriya bakan bacağına başvurur. ADSL modem, Ağ Adresi Dönüşümü (NAT) denilen bir mekanizmaya sahiptir. NAT, içerideki bilgisayarlardan gelen istekleri alır, sanki kendi dış bacağından çıkıyormuş gibi İnternet’teki bilgisayarlara gönderir. İnternet’teki bilgisayarlar kendilerine gelen isteklerin hep o dış bacaktan geldiğini sanır.

Bu yüzden, sizin bilgisayarınızdan ya da eşinizin bilgisayarından ipadresimnedir.com’a girdiğimizde aynı IP adresini görürüz; ADSL modemin dış bacağına ait adresi.

Peki, siz Hürriyet’e, eşiniz de Milliyet’e gidiyorsa, ADSL modem bu istekleri karıştırmadan nasıl ilgili yerlere iletir?

ADSL modemdeki NAT mekanizması bir tablo tutar. Bu tabloda, içerideki hangi bilgisayarın İnternet’teki hangi bilgisayara, Web sitesine, hizmete bağladığının kaydını tutar. Bu tablo sayesinde istekler ve isteklere gelen yanıtlar birbirine karışmaz.

IP Adresi Türleri

Evinizde ya da işyerinizde, bilgisayarınıza verilen IP adreslerine bakarsanız onların 192.168.2.177, 10.178.90.65 gibi adresler olduğunu görürsünüz. Bu nedendir?

TCP/IP’nin başından beri, bazı IP adresi blokları iç kullanım için ayrılmıştır. Evde ya da işyerinde bu IP adreslerini serbestçe kullanabilirsiniz. Bu adreslere Özel-Şahsi (Private) IP adresleri denir.

Özel adresler İnternet’te işe yaramaz. Şöyle düşünün: Siz içeride 192.168.2.177 adresine sahipsiniz. Kim bilir dünya üzerinde kaç bin ya da milyon bilgisayarın adresi de 192.168.2.177’dir. Bu adreslerde benzersizlik sağlanamayacağı için İnternet’teki bilgisayarlara bu adresler verilmez.

Özel adresler şu şekilde:

10.X.X.X

172.16.X.X

172.17.X.X

.

.

172.31.X.X

192.168.X.X

IP adreslerinin noktayla birbirinden ayrılan dört bölümden oluştuğunu unutmayın. Adreslerdeki X’ler o bölümde, 0 ile 255 arasında herhangi bir değer olabileceğini gösteriyor. 10.X.X.X ifadesini yorumlarsak, ilk bölüm 10 iken diğer bölümlerin değişebileceği anlamına geliyor. 192.168.X.X de ilk iki bölümün 192.168 şeklinde sabit olduğunu gösteriyor. Diğer iki bölüme 0 ile 255 arasında herhangi bir değer gelebilir.

Özel bir IP adresi bloğu daha vardır: 169.254.X.X. Eğer bilgisayarınızda böyle bir adres görürseniz çoğunlukla bir sorun var demektir. Çünkü yalnızca DHCP sunucudan IP adresi alamadığınızda ya da elle verilmiş olan IP adresi başka bir bilgisayarın IP adresi ile çakışıyorsa bu adresi görürsünüz. DHCP sunucusundan IP adresi alamamak ya DHCP sunucusunun çalışmadığını ya da DHCP sunucusunun havuzunda IP adresi kalmadığı anlamına gelir. 169.254 ile başlayan bir IP adresini varsa işyerindeki bilgisayarcınızı çağırıp, “DHCP sunucusunda sorun mu var?” diye sorup hava atabilirsiniz.

DNS Engellemesi ve DNS Engellemesinin Aşılması

Bir siteyi engellemenin yollarından birisi DNS engelleme yönetimin kullanılmasıdır. Twitter’ı engellemek için ilk başta bu yöntem kullanıldı. Bu yöntemin aşıldığı görülünce IP temelli engelleme kullanıldı.

DNS engellemesinin nasıl çalıştığını görmek için ev ağımıza yeni bir gözle tekrar bakalım.

ADSL modemin DNS sunucusu gibi çalıştığını yukarıda söylemiştik. Sizin bilgisayarınız DNS sunucusu olarak ADSL modemi görür, yanıtları ondan alır. Peki, ADSL modem yanıtları nereden getirir?

Siz İnternet bağlantısı için TTnet, Superonline, D-smart gibi firmalardan hizmet alırsınız. Bu firmalar Hizmet Sağlayıcı (Service Provider) olarak adlandırılır.

ADSL modeminiz bu firmalara bağlıdır. ADSL modemin dış bacağına bu firmaların DHCP sunucusundan IP yapılandırma bilgisi gelir. Bu bilgiler içinde DNS sunucu bilgisi de vardır: ADSL modemin dış bacağı, DNS sunucusu olarak, hizmet sağlayan firmanın DNS sunucusundan yararlanır.

Siz tarayıcınıza twitter.com yazdığınızda, bilgisayarınız bu ismi IP adresine çevirmek için DNS sunucusu olarak gördüğü ADSL modeme başvurur. ADSL modem de kendi DNS sunucusuna gider, ondan aldığı yanıtı (199.16.156.102 şeklindeki IP adresi) sizin makinenize döndürür.

Türkiye’deki hizmet sağlayıcı firmalar Türk yasalarına ve mahkemelerine bağlıdır. Eğer bir mahkeme bir siteye erişimi engelleme kararı verirse buna uymak zorundadır.

Engelleme ilk olarak DNS üzerinden yapılır. Firmalara yasaklama kararı gider ve ilgili sitelere ilişkin sorgu geldiğinde doğru adres yerine bir yasaklama bilgisinin yer aldığı sitenin adresini döndürmeleri istenir.

Bu yüzden yasak sitelere erişemeyiz.

Ama DNS üzerinden engelleme en kolay aşılabilecek engellemedir. Bilgisayarınıza elle, yurtdışındaki bir DNS sunucusunu, Türk yasalarına bağlı olmayan bir DNS sunucusunu yazmanız yeterlidir. Bu DNS sunucusu da genelde Google’ın 8.8.8.8 IP adresli DNS sunucusudur.

Google, çeşitli nedenlerle ücretsiz DNS hizmeti vermektedir. Bir nedeni bizim gibi ülkelere yardımcı olmaktır.

Google yerine Türkiye’deki bir kuruluşun DNS sunucusunu da yazabilirsiniz. Normalde, tüm DNS sunucular kendilerine sorulan soruları yanıtlamak durumundadır. Ama bazı büyük kuruluşlar kendi DNS sunucularının bu özelliğini kapatırlar ve yalnızca kendileriyle ilgili sorgulara yanıt verirler.

IP Üzerinden Engelleme

DNS üzerinden engellemenin kolayca aşıldığını gördük. İlgili ve yetkililer de gördü, merak etmeyin. Bunun üzerine IP engellemeyi yürürlüğe soktular.

IP engellemede, ilgili IP adresine ulaşılması engelleniyor.

IP engellemesini yolun tıkanması olarak düşünebilirsiniz. Twitter’ın ya da Youtube’un IP adresine giden yol iptal ediliyor.

Bu iptal nasıl oluyor?

TCP/IP yüklü her makinede bir yönlendirme tablosu vardır. Bunu yol tablosu olarak da düşünebilirsiniz.

Yönlendirme tablosunda hedef ağlar ve o ağlara hangi ağ geçidinden ulaşılacağı bilgisi bulunur. Bu bilgiler kafamızdaki karayolu bilgisine benzer. Örneğin, Ankara’dan İstanbul’a gideceksek otoyolu (TEM) kullanabiliriz. Burada İstanbul hedef, TEM de geçidimiz olur.

Ankara’dan İstanbul’a gitmenin tek yolu TEM değildir. TEM kapalıysa E5’i de kullanabiliriz. E5 de kullanılmazsa, Eskişehir-Bursa-Yalova üzerinden de gidebiliriz. Ama bu yollar arasında bir eleme yaparız ve en uygun yoldan gitmeye karar veririz. Örneğin, TEM varken Bursa üzerinden gitmenin çok anlamı yoktur.

Ağ yolları da benzer şekildedir. Bir ağa ulaşmak için birden fazla yol olabilir. Bilgisayar, bizim İstanbul’a giden yollardan TEM’i seçmemiz gibi, en uygun yolu seçer.

Genel olarak da, bilgisayarlarımız yol seçmeyle çok uğraşmaz. IP yapılandırmamızı gördüğümüz kısmı anımsayın. Orada, ADSL modemin iç bacağını varsayılan ağ geçidi olarak kullandığımızı görmüştük. Biz, kendi ağımızda olmayan adresler için yalnızca ADSL modeme gideriz, ADSL modem de bizden gelen veri paketlerini bir şekilde yerine ulaştırır.

IP engellemesini görmek için bir deneme yapabiliriz. Bu denemede, verdiğimiz bir komutla Hürriyet’in web sitesine erişimi engelleyeceğiz. Vereceğimiz komut Hürriyet’in Web sitesine giden yolu tıkayacak. Bunu da şöyle yapacağız: Komutumuz Hürriyet’e gitmek ağ geçidi olarak kendi adresimizi kullanabileceğimizi söyleyecek. Bu da sonuçta yanlış bir yol olacak ve sonuçta Hürriyet’e gidemeyeceğiz.

Öncelikle kendi IP adresimizi bulalım. Bunu komut satırında “ipconfig” komutu ile yapacağımızı anımsıyorsunuz değil mi?

Sonra da bir komut satırı açalım. Ama komut satırı yönetici olarak açılmalı. Bunu şöyle yapabilirsiniz: Komut satırı simgesini sağ tıklayıp “Run as administrator” şıkkını seçin. Bunu yaptığınızda komut satırı yetkili olarak açılacaktır.

Şimdi komut satırını açın ve aşağıdaki komutu verin. KendiIPAdresiniz yazan kısma ipconfig komutu ile öğrendiğiniz kendi IP adresinizi yazacaksınız.

Route add route add 83.66.162.3 mask 255.255.255.255 KendiIPAdresiniz

Bu komutu verdiğinizde OK mesajı alırsanız komutta hata yok demektir. Bu aşamadan sonra Hürriyet’in Web sitesine ulaşamazsınız.

Yaptığımız şey, Hürriyet’in IP adresi için kötü bir yol bilgisi girmekti.

Yaptığımız şeyi iptal de edebiliriz. Komut satırından aşağıdaki komutu verin:

Route delete 83.66.162.3

Artık Hürriyet’in Web sitesine erişebilmeniz lazım. Eğer ulaşamıyorsanız çok dert değil: Girdiğimiz yol bilgisi kalıcı değil, geçici. Bilgisayarı kapatıp açarsanız girdiğiniz bilgi ortadan kalacaktır.

Şimdi bu yol bilgisi girme işinin sizin bilgisayarda değil de Türkiye’nin İnternet çıkışında yapıldığını düşünün. Twitter’a giden yollar bu şekilde tıkanırsa, DNS engellemesini aşsak da Twitter’a erişemeyiz artık.

Hemen üzülmeyin. IP engellemesinin de çözümü var. Hem de birkaç tane.

Proxy Server (Vekil Sunucusu)

IP engellemesine karşı kullanılacak yöntemlerden birisi Vekil Sunucusu kullanmak. Bu yöntemde, tarayıcınızı Vekil Sunucusu kullanacak şekilde yapılandırıyorsunuz. Bunu yaptığınızda, tarayıcınız, Web sitelerinin içeriğini kendisi getirmeye çalışmıyor, bunun yerine, Vekil Sunucusuna gidip içeriği istiyor. Vekil sunucusu içeriği alıp size getiriyor. Siz doğrudan Twitter’a ya da engellenen herhangi bir sunucunun IP adresine bağlanmadığınız için IP engellemesi size işlemiyor.

Vekil Sunucusu ayarını yapmak için Internet Explorer’da Araçlar (çark simgeli öğe) menüsünden “Internet Seçenekleri” şıkkını seçmelisiniz. Daha sonra da Bağlantılar sekmesine gidip orada da Yerel Ağ Ayarları düğmesini tıklamalısınız. Şekle bakabilirsiniz.

Yukarıdaki pencerede, “Yerel ağınız için bir proxy sunucu kullanın” kutusunu seçiyoruz. Sonra da kullanacağımız vekil sunucusunun IP adresini ve bağlantı noktası (port) bilgisini giriyoruz.

Benim girdiğim vekil sunucu bilgisi Rusya’da bulunuyor. Bu sunucunun ve diğer sunucuların bilgisini http://proxy-list.org/ adresinden elde edebiliyoruz.

Vekil sunucuların ana sorunu yavaş olmalarıdır. Rusya, Pakistan, Bangladeş, Türkiye gibi ülkelerde (hangi ülkeler arasında yer aldığımıza bakınca insan üzülüyor doğrusu) çok sayıda kullanıcı bu vekil sunuculara yöneldiği için performansları düşüyor.

Vekil sunucu kullanmanın bir başka sorunu, yalnızca ayar yaptığımız programda etkili olmasıdır. Örneğin, Internet Explorer’da vekil sunucu ayarı yaptığınızda bu ayar yalnızca Internet Explorer’da kalır, diğer programlara, örneğin, Outlook programına yansımaz.

Virtual Private Network (Sanal Özel Ağ)

IP engellemesine karşı kullanılacak şeylerden birisi de Sanal Özel Ağ (kısaca VPN) bağlantıları. Burada kabaca şunu yapıyoruz: Ev ya da iş yeri ağındayken, aynı zamanda, başka IP adresleri kullanan başka bir ağdaymışız gibi davranıyoruz. Ev ya da iş yeri ağımız devlet yetkilileri tarafından engellenebiliyor ama sanki diğer bir ağda da bulunuyormuş gibi çalıştığımız için o ağdan kaçıp istediğimiz yere erişebiliyoruz.

VPN bağlantısını ve IP engellemesini nasıl aştığını aşağıdaki şekilde görebilirsiniz:

Bu şekilde, normal bağlantımızın yetkililer tarafından engellendiğini görüyorsunuz. Ama kuracağımız VPN bağlantısı ile sanki başka bir ağda yer alıyormuşuz gibi davranacağız. Yetkililer de o ağ üzerinde yetkili olmadıkları için oradan kaçıp isteğimiz yere erişebileceğiz.

VPN bağlantısı yaptığımızda, bilgisayarımızda yeni bir ağ bağlantısı oluşur. Bu ağ bağlantısına bir IP adresi de atanır.

VPN yazılımlarının en yaygın olanlarından birisi Hotspotshield adındaki programdır. Bu programı aşağıdaki adresten indirebilirsiniz:

http://www.hotspotshield.com/tr

Programı indirip yüklediğimizde, bilgisayarımızdaki ağ bağlantıları aşağıdaki gibi görünecektir:

Hotspotshield programının yarattığı bağdaştırıcı sağ üstteki “Anchorfree HSS VPN Adapter” adındaki bağdaştırıcıdır.

Böyle bir bağlantımız varsa, bu bağlantının bir IP adresi de olmalıdır. Bunu nasıl göreceğimizi biliyoruz: Komut satırından “ipconfig” komutunu vererek. Bunu yaptığımızda aşağıdaki gibi bir bilgi karşımıza çıkacak:

Yukarıdaki şekilde VPN bağlantısından gelen IP adresinin 10.254.56.106 olduğunu görüyoruz. Halbuki bizim ADSL modemden aldığımız IP adresi 192.168.X.X şeklindeydi. Demek ki VPN bağlantısı bizi bambaşka bir ağa yerleştirmiş.

Bundan sonra artık yetkililerin engellediği her yere erişebiliriz.

Ne demişler, “VPN olmadan iyi sitelere, VPNle her siteye gidersiniz”.

Son Söz

Bu makaleyi TCP/IP’yi kısaca anlatmak için yazdım. Eğer TCP/IP için daha fazlasını öğrenmek isterseniz size Mavililer Yayınevi’nden çıkan “TCP/IP” adlı kitabımı okumanızı öğütlerim.

Kitabımın bilgisine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:

https://www.kitapsepeti.com/tcp-ip

Ek Bilgiler

HTML Nedir?

HTML, Hyper Text Markup Language ifadesinin kısaltmasıdır. Türkçesi Hiper Metin Oluşturma Dili’dir. HTML ile Web sayfaları oluştururuz. Bunlar normal değil hiper metinlerdir. Normal metinler soldan sağa ve yukarıdan aşağıya akarken, hiper metinlerde akış her an bozulabilir ve kullanıcı hiper linkler yardımıyla bambaşka içeriklere erişebilir.

HTPP Nedir?

HTTP, Hyper Text Transfer Protocol ifadesinin kısaltmasıdır. Türkçesi Hiper Metin Aktarım Protokolü’dür. HTTP protokolü, HTML ile oluşturulmuş sayfaları sunucu ve istemci arasında aktarmaya yarar.

HTTPS Nedir?

HTTPS, HTTP protokolünün güvenli (secure) olanıdır. HTTP protokolünde, HTML belgelerin içeriği açık (herkesin anlayabileceği) şekilde aktarılır. HTTPS’teyse içerik sunucu ile istemci arasında şifrelenir (kriptolanır) ve iletişimi dinleyen üçüncü kişiler içeriğe erişemez. Bankacılık, kamusal işlemler gibi işlemler hep HTTPS üzerinden yürütülür.

URL Nedir?

URL, Uniform Resource Locator ifadesinin kısaltmasıdır. Türkçesi “Kaynaklara Tekbiçimli Erişim” şeklindedir. URL adresler ya da kısaca URL’ler İnternet’teki bir kaynağı adreslemeye yarar. Örneğin, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/26150288.asp ifadesi bir URL adresidir.

URL adresleri bir protokol ile başlar. Bu protokol http, https, ftp gibi bir protokol olabilir. Protokol ifadesi, ilgili kaynağa hangi protokol ile bağlanılacağını belirler.

Protokol ifadesinden sonra “://” şeklinde sabit bir ifade vardır. Bu ifade, adresin başlamakta olduğunu gösterir. www.hurriyet.com.tr ifadesi, kaynağın bulunduğu bilgisayarı gösterir. “/ekonomi” ifadesi, kaynağın ilgili bilgisayarda “ekonomi” adında bir alt klasörde bulunduğunu gösterir. 26150288.asp ise kaynağın adıdır. Toparlarsak, örnekteki adres, www.hurriyet.com.tr bilgisayarındaki ekonomi klasöründeki 26150288.asp dosyasına, http protokolü ile erişilmek istendiğini gösterir.