Windows NT İpuçları

Murat Yıldırımoğlu

 

 

* Windows 3.1, Windows 95 ve Windows NT’yi aynı bilgisayarda kullanabilmek.

 

Her üç işletim sistemiyle de çalışmak istiyorsanız Windows NT kurulumunda dosya sistemi olarak FAT’i seçmelisiniz. NT’nin kullanabileceği diğer dosya sistemi olan NTFS sistemi Windows 3.1 ve Windows 95 tarafından tanınmaz. Bazı Windows 95 kurulumlarında da dosya sistemi FAT-32’ye çevrilmektedir. FAT-32 dosya sistemi yalnız Windows 95 tarafından kullanılabilir. Eğer üç işletim sistemini bilgisayarınızda bulundurmak istiyorsanız FAT-32 dosya sistemini de kullanmamalısınız.

 

Eğer NT, bir DOS işletim sisteminin üzerine kurulmuşsa  açılış menüsünden DOS’u seçin. İlkönce Windows 3.1’i, sonra da Windows 95’i bilgisayarınıza, ayrı dizinlere yükleyin. Bu yüklemeyi yaptığınızda açılış münüsünde DOS’u seçtiğinizde Windows 95 yüklenmeye başlayacaktır. Eğer Windows 95’i değil de Windows 3.1’i yüklemek isterseniz Windows 95 başlıyor mesajını aldığınızda F8’e basın ve karşınıza çıkan menünün son şıkkı olan önceki MS-DOS versiyonu ile başlat’ı seçin. Bu durumda karşınıza tanıdık DOS iletisi çıkacaktır. Buradan da WIN yazıp ENTER tuşuna basarak Win 3.1’e geçebilirsiniz.  

 

* NT’de bir boot disketi hazırlayalım:

 

Boot disketi bilgisayarcıların can simididir. Eğer sistem sabit diskten açılmazsa boot disketi disket sürücüye takılır ve sorunlar giderilir. NT’de bir boot disketi hazırlamak için yapmamız gereken ilk şey açılış disketini NT içinden formatlamaktır. Başka bir ortamda (örneğin, Windows 95’de ya da Windows 3.1’de) formatladığınız bir disket NT’de boot disketi olarak iş göremez. Çünkü çok küçük ama o kadar da önemli bir NT sistem dosyası olan NTLDR dosyasını harekete geçirmek için gereken program kodu, yalnızca NT içinden formatlama yapıldığı zaman disketin boot kayıtına yazılır.

 

NT içinden formatladığınız diskete aşağıdaki dosyaları kopyalamak gerekir:

 

NTLDR, NTDETECT.COM, BOOT.INI, BOOTSECT.DOS.

 

Bu dosyalara ek olarak eğer sisteminizde BIOS eklentisine sahip olmayan bir SCSI kontrol kartı  varsa, NTBOOTDD.SYS dosyasını da diskete kopyalamalısınız. SCSI kontrol kartının BIOS eklentisi olup olmadığını açılış sırasında anlayabilirsiniz: Eğer açılış sırasında SCSI BIOS ile ilgili mesajlar da alıyorsanız kontrol kartınızın BIOS eklentisi var demektir.

 

*  Varsayılan İşletim Sistemini Değiştirmek

Açılış menüsündeki işletim sistemlerinden hangisinin varsayılan sistem olacağını belirlemek için Control Panel’deki System uygulamasına tıklayın. Buradan da Startup/Shutdown menüsüne gidin. Buradan hem varsayılan işletim sistemini değiştirebilir hem de açılışta karşınıza çıkan menünün ekrandan kalma süresini belirleyebilirsiniz.

 

* Acil Durum Disketi (Emergency Repair Disk) hazırlayalım

NT’nin kuruluşu sırasında bir Acil Durum Disketi hazırlayıp hazırlamayacağımız sorulur. Bu soruya olumlu yanıt verip disketi hazırlamak yararınıza olacaktır. Eğer kuruluşu yaptıktaysanız de geç kalmış sayılmazsınız. Start menüsünden Run komutuyla ya da MS-DOS Prompt’tu yardımı ile RDISK komutunu verin.  RDISK komutuna parametre olarak /S’yi vermeyi unutmayın. Bu parametre kullanıcı bilgilerini de diskete kaydedebilmenizi sağlar.

 

Acil Durum Disketini nasıl kullanabileceğinizi sorabilirsiniz. Bu disketi kullanmak kolay değil. Herşeyden önce bu disket sistem açıcı bir disket değil. Yani, bu disketi disket sürücüye takıp onarım işlerinin otomatik olarak yapılmasını bekliyorsanız hata ediyorsunuz. Acil Durum Disketi için bazı formaliteler gerekiyor. Herşeyden önce bilgisayarınızda bir CD-ROM sürücü olacak. Eğer CD sürücüyü yalnızca kurulum işlemi için taktıysanız yandınız. CD-ROM sürücüyü tekrar yerine takın bakalım. Hatta en iyisi NT’nin yüklü olduğu makinadan CD sürücüyü hiç yerinden çıkarmayın.

 

İkinci olarak NT CD’si ile birlikte verilen üç adet kuruluş disketini anımsıyorsunuz değil mi? Umarız onları bir kenara atmadınız, çünkü şimdi onlara gereksinimimiz var. Bu disketleri takarak bir NT kuruluşu yapmaya başlıyoruz. Kuruluşun bir yerinde (epey de ötesinde) program size kuruluş işlemi mi, kurtarma-onarım işlemi mi yapmak istediğinizi  soruyor. Bu soruya karşılık olarak onarımı seçerseniz sizden Acil Durum Disketini istiyor. Onarıma başladığınızda     karşınıza bir menü çıkıyor ve bu menü yardımı ile yapılacak işlemler soruluyor. Siz işlemlerin hepsini seçin. Bu arada kayıp ya da bozuk dosyalar varsa bu dosyaların bulunduğu CD’yi de CD sürücüye takmayı unutmayın. Çünkü, onarım programı bir dosyanın bozuk ya da kayıp olduğunu  anlarsa yeni bir kopya için bu CD’ye ulaşmak zorunda.

 

Sisteminizde bir konfigürasyon değişikliği olduğunda ya da kullanıcı bilgileri büyük ölçüde değiştiğinde RDISK komutu ile Acil Durum Disketinin bilgilerinizi güncellemeniz yararınıza olacaktır. Aksi durumda Acil Durum Disketinde eski konfigürasyon bilgileri saklı kalır ve bir sorunla karşılaştığınızda disketten yararlanmanız mümkün olmaz.

 

* NT başlangıç disketlerini hazırlayalım:

 

Yukarda söz ettiğimiz Acil Durum Disketini kullanmanız için üç adet NT başlama disketine gereksiniminiz var. Bu disketleri bir şekilde bulamıyorsanız pek de dert etmeyin. NT çalıştıran bir makinadan ve NT'nin kuruluş dosyalarının bulunduğu yerden şu komutu verin:

 

WINNT32   /OX.

 

Korkmayın, bu komut NT’yi yeniden kurmaz. Verdiğiniz  “/OX” parametresi ile yalnızca üç adetlik başlangıç disketi hazırlanır.

 

* Bir Önceki Konfigürasyona dönüş:

 

Windows 95 ve Windows NT’nin Registry sistemi derli-toplu bir sistemdir. Ama anlaşılması güç parametrelerle doludur ve içine girip de bir yanlışlık yaparsanız geri dönüş çok zor olabilir. Registry Editor ile ya da başka programlarla yaptığınız bir işlemin hatalı olduğunu farkederseniz Windows NT size bir kurtuluş seçeneği sunuyor. Sistem açılırken

 

“Press the spacebar NOW to invoke the Hardware Profile/Last Known Good Menu”     

(En Son Sorunsuz Açılış menüsüne geçmek isterseniz ŞİMDİ ara çubuğuna basınız)

 

şeklinde bir mesaj gelir. Bu mesaj geldiğinde ara çubuğuna, daha sonra da L tuşuna basarsanız sisteme en son geçerli giriş yaptığınızdaki konfigürasyon Registry’ye yüklenir ve hata giderilir.  Ama dikkat! Eğer yanlış konfigürasyonla LOGON yaparsanız sistem sizin başarılı-geçerli bir giriş yaptığınızı varsayar ve o andaki konfigürsayonu en son geçerli giriş olarak kaydeder, sizin de daha önceki düzgün duruma kavuşma umutlarınız yok olur.

 

Eğer hata yaptığınızı düşünüyorsanız sisteme kesinlikle LOGON yapmayın.

 

* NT dosyalarının bulunduğu yer:

 

NT’yi CD’den kurup sonra kuruluş dosyalarını merkeze bir yere kopyalıyorsanız  dert arıyorsunuz demektir. NT’ye yeni bir şey eklediğinizde hemen size NT kuruluş dosyalarının bulunduğu yer sorulacaktır. Eğer NT’nin bu yeri her seferinde sormamasını istiyorsanız Registry’de bir değişiklik yaparak dosyaların yerini NT’nin belleğine kazıyabilirsiniz. Bunun için Regedit programını çalıştırın, HKEY_LOCAL_MACHINE’i seçin ve SourcePath ifadesini aratın. Bulduğunuzda da değerini NT dosyalarının bulunduğu yer (dizin) olarak değiştirin (örneğin, G:\I386 şeklinde).

 

* Service Pack

Hatasız kul olmaz denilir. Hatasız işletim sistemi de olmaz. İşletim sistemleri başta gelmek üzere hemen bütün programlarda irili ufaklı hatalar bulunur. İşletim sistemlerini ve uygulama programlarını yazan firmalar bu hataları bulup düzelttikçe kullanıcılara bu düzeltmeleri servis paketleri (service pack) olarak gönderirler.  NT 4.0'ın  piyasaya sunuluşundan beri  3 adet servis paketi hazırlandı. Eğer NT ağınızda sorunlar yaşıyorsanız ya da sorun yaşamak istemiyorsanız en son servis paketini edinin ve yükleyin.

 

Servis paketlerinde dikkat edilecek bir nokta var: Servis paketleri, içinde hatalı kısımlar bulunan dosyaları değiştirir. Örneğin, NT 4.0'ın 3. servis paketinde hemen hemen tüm dosyalar değiştiriliyor. Servis paketinin yüklenmesinden sonra sisteme herhangi bir servis, sürücü vb. eklerseniz bu eklentiler için gereken dosyalar NT CD'sinden alınacağı için servis paketi yüklemesi fiilen işe yaramaz hale geliyor. Sonuç olarak da  sisteme yapılan her eklentiden sonra servis paketinin tekrar yüklenmesi gerekiyor.

 

* NT'nin performansını arttırma.

 

Bütün gelişmiş işletim sistemleri gibi NT de sanal belleği destekliyor. Sanal bellek sistemi, sabit diskin bir bölümünü bellek olarak kullanmamızı sağlıyor, böylece de sahip olduğumuzdan çok daha fazla bellek isteyen programları çalıştırmamız mümkün oluyor. Sabit disk üzerinde bulunan sanal bellek dosyası Pagefile.sys adını taşıyor ve genelde NT dosyalarının bulunduğu diskte bulunuyor. Ama sistemimizde birden fazla disk varsa NT dosyalarının bulunduğu dizin ile  sanal bellek dosyasını ayrı disklere yerleştirerek sistemin performansını arttırabiliriz. Çünkü hem NT dosyalarına hem de sanal bellek dosyalarına sistem tarafından sürekli olarak erişilir ve bu dosyalar ayrı disklerde bulunursa ikisine de aynı zamanda erişmek mümkün olur. Bu da performansı arttırır. 

 

Sanal bellek büyüklüğünü ve bulunduğu yeri Control Panel içindeki System uygulamasından ayarlayabiliriz. (şekil vmem1.bmp)

 

System uygulamasında Performance'a tıklayın. (şekil vmem2.bmp).

 Karşınıza  çıkan menüde Change (değiştir) tuşuna basarak sanal bellekle ilgili kısma gelin Burada hem var olan sanal bellek parametrelerini görebilir hem de değiştirebilirsiniz. (şekil vmem3.bmp)

 

* NT'ye otomatik logon etme:

 

NT işletim sistemini çalıştıran bir makinaya girmek için her seferinde geçerli bir ad ve   şifre girmeniz gerekir. Gerekir mi? Hayır, gerekmez. Nasıl mı? Aşağıdaki işlemleri yaparsanız NT resetlendiğinde ya da kapatılıp açıldığında otomatik olarak giriş yapabilirsiniz; ad ve şifre girmeden.

 

Regedit'i çalıştırıp

 

HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\MICROSOFT\WINDOWS NT\WINLOGON

 

bölümüne gidin. Bu bölümde farenin sağ tuşuna basın, çıkan menüden New ve String Value'yu seçin. Bu yeni değerin adı olarak AutoAdminLogon'u girin, değerin verisi olarak  (data) da 1 değerini verin.

 

Bu işlemden sonra NT'nin ilk açılışında ad ve şifre verilmeden giriş yapılabilecek. Ama sonra ikinci girişte tekrar ad ve şifre istenecek. Yani, çözümümüz tek bir seferlik. Ama bunu da sürekli yapmanın yolu var. Bu yol NT'nin Kaynak Kiti'nden (Resource Kit) geçiyor. Kaynak kitlerinde birçok ek program ve döküman bulunur. NT ile ciddi olarak ilgileniyorsanız büyük kitapçılarda satılmakta olan bu kiti edinmenizi öneririm. NT 4.0'ın Kaynak Kitinde yer alan AUTOLOG.EXE programı ile NT'ye belli bir kullanıcı hesabı altında otomatik giriş yapmak mümkün.

 

 

* Kullanıcı Listesini Alma

NT içinden kullanıcı listesinin yazıcıya ya da bir dosyaya aktarılması mümkün değil. Ama yukarda anlattığımız Kaynak Kiti içinden çıkan bir başka program ile bu işi yaptırmanız mümkün oluyor. Programın adı ADDUSERS.EXE. Adından anlaşılacağı gibi aslında sisteme kullanıcı ekleme amacıyla kullanılıyor. Ama "/d" parametresi yardımı ile var olan kullanıcıların listesini bir dosyaya aktarmak mümkün oluyor. Dosyadan da yazıcıya aktarabilirsiniz.

 

Komut örneği:     addusers    /d     liste.txt

Bu komut kullanıcıların listesini liste.txt dosyasına aktarır.

 

* Çeşitli metin dosyalarını otomatik olarak Notepad ile Açma

Bir "txt" uzantılı dosyanın üzerine çift tıklarsanız  otomatik olarak Notepad çalıştırılır ve dosyayı düzenleme ortamına geçilir. Üzerine tıkladığınız dosyanın uzantısı "doc" ise bu sefer Wordpad programı çalıştırılır. Ama uzantısı txt ya da doc olmayan bir dosyanın üzerine çift tıklarsanız NT size hemen bu dosyayı hangi programla açmak istediğinizi sorar. Böyle durumlarda (ki sık sık başımıza gelir) daha kolay bir yöntem ile dosyamızı Notepad ya da başka bir programla açmamız mümkün. Bunun için şunları yapmamız gerekiyor:

 

Explorer yardımı ile NT dosyalarının bulunduğu dizine gidelim. Buradan Profiles\All Users\SendTo  dizinine geçelim. Burada bir kısa yol (shortcut) oluşturalım ve kısa yol için karşımıza gelen komut satırı bölümüne \WINNT\SYSTEM32\NOTEPAD.EXE yazalım.

 

Bu işlemden sonra, herhangi bir dosyanın üzerine gelip farenin sağ tuşuna basarsak ve karşımıza çıkan menüden Send To'yu seçersek dosyayı Notepad ile açma şansımız olacaktır.