Murat Yıldırımoğlu
* Windows 3.1, Windows 95 ve Windows NT’yi aynı
bilgisayarda kullanabilmek.
Her üç işletim sistemiyle de çalışmak istiyorsanız Windows
NT kurulumunda dosya sistemi olarak FAT’i seçmelisiniz. NT’nin kullanabileceği
diğer dosya sistemi olan NTFS sistemi Windows 3.1 ve Windows 95 tarafından
tanınmaz. Bazı Windows 95 kurulumlarında da dosya sistemi FAT-32’ye
çevrilmektedir. FAT-32 dosya sistemi yalnız Windows 95 tarafından
kullanılabilir. Eğer üç işletim sistemini bilgisayarınızda bulundurmak
istiyorsanız FAT-32 dosya sistemini de kullanmamalısınız.
Eğer NT, bir DOS işletim sisteminin üzerine
kurulmuşsa açılış menüsünden DOS’u
seçin. İlkönce Windows 3.1’i, sonra da Windows 95’i bilgisayarınıza, ayrı
dizinlere yükleyin. Bu yüklemeyi yaptığınızda açılış münüsünde DOS’u
seçtiğinizde Windows 95 yüklenmeye başlayacaktır. Eğer Windows 95’i değil de
Windows 3.1’i yüklemek isterseniz Windows 95 başlıyor mesajını aldığınızda F8’e
basın ve karşınıza çıkan menünün son şıkkı olan önceki MS-DOS versiyonu ile
başlat’ı seçin. Bu durumda karşınıza tanıdık DOS iletisi çıkacaktır. Buradan da
WIN yazıp ENTER tuşuna basarak Win 3.1’e geçebilirsiniz.
* NT’de bir boot disketi hazırlayalım:
Boot disketi bilgisayarcıların can simididir. Eğer sistem
sabit diskten açılmazsa boot disketi disket sürücüye takılır ve sorunlar
giderilir. NT’de bir boot disketi hazırlamak için yapmamız gereken ilk şey
açılış disketini NT içinden formatlamaktır. Başka bir ortamda (örneğin, Windows
95’de ya da Windows 3.1’de) formatladığınız bir disket NT’de boot disketi
olarak iş göremez. Çünkü çok küçük ama o kadar da önemli bir NT sistem dosyası
olan NTLDR dosyasını harekete geçirmek için gereken program kodu, yalnızca NT
içinden formatlama yapıldığı zaman disketin boot kayıtına yazılır.
NT içinden formatladığınız diskete aşağıdaki dosyaları
kopyalamak gerekir:
NTLDR, NTDETECT.COM, BOOT.INI, BOOTSECT.DOS.
Bu dosyalara ek olarak eğer sisteminizde BIOS eklentisine
sahip olmayan bir SCSI kontrol kartı
varsa, NTBOOTDD.SYS dosyasını da diskete kopyalamalısınız. SCSI kontrol
kartının BIOS eklentisi olup olmadığını açılış sırasında anlayabilirsiniz: Eğer
açılış sırasında SCSI BIOS ile ilgili mesajlar da alıyorsanız kontrol
kartınızın BIOS eklentisi var demektir.
* Varsayılan
İşletim Sistemini Değiştirmek
Açılış menüsündeki işletim sistemlerinden hangisinin
varsayılan sistem olacağını belirlemek için Control Panel’deki System
uygulamasına tıklayın. Buradan da Startup/Shutdown menüsüne gidin. Buradan hem
varsayılan işletim sistemini değiştirebilir hem de açılışta karşınıza çıkan
menünün ekrandan kalma süresini belirleyebilirsiniz.
* Acil Durum Disketi (Emergency Repair Disk) hazırlayalım
NT’nin kuruluşu sırasında bir Acil Durum Disketi
hazırlayıp hazırlamayacağımız sorulur. Bu soruya olumlu yanıt verip disketi
hazırlamak yararınıza olacaktır. Eğer kuruluşu yaptıktaysanız de geç kalmış
sayılmazsınız. Start menüsünden Run komutuyla ya da MS-DOS Prompt’tu yardımı
ile RDISK komutunu verin. RDISK
komutuna parametre olarak /S’yi vermeyi unutmayın. Bu parametre kullanıcı
bilgilerini de diskete kaydedebilmenizi sağlar.
Acil Durum Disketini nasıl kullanabileceğinizi
sorabilirsiniz. Bu disketi kullanmak kolay değil. Herşeyden önce bu disket
sistem açıcı bir disket değil. Yani, bu disketi disket sürücüye takıp onarım
işlerinin otomatik olarak yapılmasını bekliyorsanız hata ediyorsunuz. Acil
Durum Disketi için bazı formaliteler gerekiyor. Herşeyden önce bilgisayarınızda
bir CD-ROM sürücü olacak. Eğer CD sürücüyü yalnızca kurulum işlemi için
taktıysanız yandınız. CD-ROM sürücüyü tekrar yerine takın bakalım. Hatta en
iyisi NT’nin yüklü olduğu makinadan CD sürücüyü hiç yerinden çıkarmayın.
İkinci olarak NT CD’si ile birlikte verilen üç adet
kuruluş disketini anımsıyorsunuz değil mi? Umarız onları bir kenara atmadınız,
çünkü şimdi onlara gereksinimimiz var. Bu disketleri takarak bir NT kuruluşu
yapmaya başlıyoruz. Kuruluşun bir yerinde (epey de ötesinde) program size
kuruluş işlemi mi, kurtarma-onarım işlemi mi yapmak istediğinizi soruyor. Bu soruya karşılık olarak onarımı
seçerseniz sizden Acil Durum Disketini istiyor. Onarıma başladığınızda karşınıza bir menü çıkıyor ve bu menü
yardımı ile yapılacak işlemler soruluyor. Siz işlemlerin hepsini seçin. Bu
arada kayıp ya da bozuk dosyalar varsa bu dosyaların bulunduğu CD’yi de CD
sürücüye takmayı unutmayın. Çünkü, onarım programı bir dosyanın bozuk ya da
kayıp olduğunu anlarsa yeni bir kopya
için bu CD’ye ulaşmak zorunda.
Sisteminizde bir konfigürasyon değişikliği olduğunda ya da
kullanıcı bilgileri büyük ölçüde değiştiğinde RDISK komutu ile Acil Durum
Disketinin bilgilerinizi güncellemeniz yararınıza olacaktır. Aksi durumda Acil
Durum Disketinde eski konfigürasyon bilgileri saklı kalır ve bir sorunla
karşılaştığınızda disketten yararlanmanız mümkün olmaz.
* NT başlangıç disketlerini hazırlayalım:
Yukarda söz ettiğimiz Acil Durum Disketini kullanmanız
için üç adet NT başlama disketine gereksiniminiz var. Bu disketleri bir şekilde
bulamıyorsanız pek de dert etmeyin. NT çalıştıran bir makinadan ve NT'nin
kuruluş dosyalarının bulunduğu yerden şu komutu verin:
WINNT32 /OX.
Korkmayın, bu komut NT’yi yeniden kurmaz. Verdiğiniz “/OX” parametresi ile yalnızca üç adetlik
başlangıç disketi hazırlanır.
* Bir Önceki Konfigürasyona dönüş:
Windows 95 ve Windows NT’nin Registry sistemi derli-toplu
bir sistemdir. Ama anlaşılması güç parametrelerle doludur ve içine girip de bir
yanlışlık yaparsanız geri dönüş çok zor olabilir. Registry Editor ile ya da
başka programlarla yaptığınız bir işlemin hatalı olduğunu farkederseniz Windows
NT size bir kurtuluş seçeneği sunuyor. Sistem açılırken
“Press the spacebar NOW to invoke the Hardware
Profile/Last Known Good Menu”
(En Son Sorunsuz Açılış menüsüne geçmek isterseniz ŞİMDİ
ara çubuğuna basınız)
şeklinde bir mesaj gelir. Bu mesaj geldiğinde ara
çubuğuna, daha sonra da L tuşuna basarsanız sisteme en son geçerli giriş
yaptığınızdaki konfigürasyon Registry’ye yüklenir ve hata giderilir. Ama dikkat! Eğer yanlış konfigürasyonla
LOGON yaparsanız sistem sizin başarılı-geçerli bir giriş yaptığınızı varsayar
ve o andaki konfigürsayonu en son geçerli giriş olarak kaydeder, sizin de daha
önceki düzgün duruma kavuşma umutlarınız yok olur.
Eğer hata yaptığınızı düşünüyorsanız sisteme kesinlikle
LOGON yapmayın.
* NT dosyalarının bulunduğu yer:
NT’yi CD’den kurup sonra kuruluş dosyalarını merkeze bir
yere kopyalıyorsanız dert arıyorsunuz
demektir. NT’ye yeni bir şey eklediğinizde hemen size NT kuruluş dosyalarının
bulunduğu yer sorulacaktır. Eğer NT’nin bu yeri her seferinde sormamasını
istiyorsanız Registry’de bir değişiklik yaparak dosyaların yerini NT’nin
belleğine kazıyabilirsiniz. Bunun için Regedit programını çalıştırın,
HKEY_LOCAL_MACHINE’i seçin ve SourcePath ifadesini aratın. Bulduğunuzda da
değerini NT dosyalarının bulunduğu yer (dizin) olarak değiştirin (örneğin,
G:\I386 şeklinde).
* Service Pack
Hatasız kul olmaz denilir. Hatasız işletim sistemi de
olmaz. İşletim sistemleri başta gelmek üzere hemen bütün programlarda irili
ufaklı hatalar bulunur. İşletim sistemlerini ve uygulama programlarını yazan
firmalar bu hataları bulup düzelttikçe kullanıcılara bu düzeltmeleri servis
paketleri (service pack) olarak gönderirler.
NT 4.0'ın piyasaya sunuluşundan
beri 3 adet servis paketi hazırlandı.
Eğer NT ağınızda sorunlar yaşıyorsanız ya da sorun yaşamak istemiyorsanız en
son servis paketini edinin ve yükleyin.
Servis paketlerinde dikkat edilecek bir nokta var: Servis
paketleri, içinde hatalı kısımlar bulunan dosyaları değiştirir. Örneğin, NT
4.0'ın 3. servis paketinde hemen hemen tüm dosyalar değiştiriliyor. Servis
paketinin yüklenmesinden sonra sisteme herhangi bir servis, sürücü vb.
eklerseniz bu eklentiler için gereken dosyalar NT CD'sinden alınacağı için
servis paketi yüklemesi fiilen işe yaramaz hale geliyor. Sonuç olarak da sisteme yapılan her eklentiden sonra servis
paketinin tekrar yüklenmesi gerekiyor.
* NT'nin performansını arttırma.
Bütün gelişmiş işletim sistemleri gibi NT de sanal belleği
destekliyor. Sanal bellek sistemi, sabit diskin bir bölümünü bellek olarak
kullanmamızı sağlıyor, böylece de sahip olduğumuzdan çok daha fazla bellek isteyen
programları çalıştırmamız mümkün oluyor. Sabit disk üzerinde bulunan sanal
bellek dosyası Pagefile.sys adını taşıyor ve genelde NT dosyalarının bulunduğu
diskte bulunuyor. Ama sistemimizde birden fazla disk varsa NT dosyalarının
bulunduğu dizin ile sanal bellek
dosyasını ayrı disklere yerleştirerek sistemin performansını arttırabiliriz.
Çünkü hem NT dosyalarına hem de sanal bellek dosyalarına sistem tarafından
sürekli olarak erişilir ve bu dosyalar ayrı disklerde bulunursa ikisine de aynı
zamanda erişmek mümkün olur. Bu da performansı arttırır.
Sanal bellek büyüklüğünü ve bulunduğu yeri Control Panel
içindeki System uygulamasından ayarlayabiliriz. (şekil vmem1.bmp)
System uygulamasında Performance'a tıklayın. (şekil
vmem2.bmp).
Karşınıza çıkan menüde Change (değiştir) tuşuna
basarak sanal bellekle ilgili kısma gelin Burada hem var olan sanal bellek
parametrelerini görebilir hem de değiştirebilirsiniz. (şekil vmem3.bmp)
* NT'ye otomatik logon etme:
NT işletim sistemini çalıştıran bir makinaya girmek için
her seferinde geçerli bir ad ve şifre
girmeniz gerekir. Gerekir mi? Hayır, gerekmez. Nasıl mı? Aşağıdaki işlemleri
yaparsanız NT resetlendiğinde ya da kapatılıp açıldığında otomatik olarak giriş
yapabilirsiniz; ad ve şifre girmeden.
Regedit'i çalıştırıp
HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\MICROSOFT\WINDOWS NT\WINLOGON
bölümüne gidin. Bu bölümde farenin sağ tuşuna basın, çıkan
menüden New ve String Value'yu seçin. Bu yeni değerin adı olarak
AutoAdminLogon'u girin, değerin verisi olarak
(data) da 1 değerini verin.
Bu işlemden sonra NT'nin ilk açılışında ad ve şifre
verilmeden giriş yapılabilecek. Ama sonra ikinci girişte tekrar ad ve şifre
istenecek. Yani, çözümümüz tek bir seferlik. Ama bunu da sürekli yapmanın yolu
var. Bu yol NT'nin Kaynak Kiti'nden (Resource Kit) geçiyor. Kaynak kitlerinde
birçok ek program ve döküman bulunur. NT ile ciddi olarak ilgileniyorsanız
büyük kitapçılarda satılmakta olan bu kiti edinmenizi öneririm. NT 4.0'ın
Kaynak Kitinde yer alan AUTOLOG.EXE programı ile NT'ye belli bir kullanıcı
hesabı altında otomatik giriş yapmak mümkün.
* Kullanıcı Listesini Alma
NT içinden kullanıcı listesinin yazıcıya ya da bir dosyaya
aktarılması mümkün değil. Ama yukarda anlattığımız Kaynak Kiti içinden çıkan bir
başka program ile bu işi yaptırmanız mümkün oluyor. Programın adı ADDUSERS.EXE.
Adından anlaşılacağı gibi aslında sisteme kullanıcı ekleme amacıyla
kullanılıyor. Ama "/d" parametresi yardımı ile var olan
kullanıcıların listesini bir dosyaya aktarmak mümkün oluyor. Dosyadan da
yazıcıya aktarabilirsiniz.
Komut örneği: addusers
/d liste.txt
Bu komut kullanıcıların listesini liste.txt dosyasına
aktarır.
* Çeşitli metin dosyalarını otomatik olarak Notepad ile
Açma
Bir "txt" uzantılı dosyanın üzerine çift
tıklarsanız otomatik olarak Notepad
çalıştırılır ve dosyayı düzenleme ortamına geçilir. Üzerine tıkladığınız
dosyanın uzantısı "doc" ise bu sefer Wordpad programı çalıştırılır.
Ama uzantısı txt ya da doc olmayan bir dosyanın üzerine çift tıklarsanız NT
size hemen bu dosyayı hangi programla açmak istediğinizi sorar. Böyle
durumlarda (ki sık sık başımıza gelir) daha kolay bir yöntem ile dosyamızı
Notepad ya da başka bir programla açmamız mümkün. Bunun için şunları yapmamız
gerekiyor:
Explorer yardımı ile NT dosyalarının bulunduğu dizine
gidelim. Buradan Profiles\All Users\SendTo
dizinine geçelim. Burada bir kısa yol (shortcut) oluşturalım ve kısa yol
için karşımıza gelen komut satırı bölümüne \WINNT\SYSTEM32\NOTEPAD.EXE yazalım.
Bu işlemden sonra, herhangi bir dosyanın üzerine gelip
farenin sağ tuşuna basarsak ve karşımıza çıkan menüden Send To'yu seçersek
dosyayı Notepad ile açma şansımız olacaktır.