Murat
Yıldırımoğlu
Exchange Server
kullanan bir mesajlaşma sisteminde üç öğe bulunur:
1) Exchange Organizasyonu
2) Exchange Siteleri
3) Exchange sunucular
Exchange
Organizasyonu en üst yönetim öğedir. Exchange Organizasyonu NT ya da Windows 2000 etkialanı yapısından
farklı bir kavramdır. Bir Exchange organizasyonunda bir ya da birden fazla
site, her bir sitede bir ya da birden fazla sunucu bulunur.
Bir site içinde
birbirlerine hızlı hatlarla (LAN) bağlanmış Exchange sunucular bulunur. Eğer
site kavramı olmasaydı, Şekil 1’de görüldüğü gibi,
değişik lokasyonlarda bulunan ve aralarında değişik hızlarda bağlantılar
bulunan Exchange sunucular bağlantı kurmada sorun yaşayabilirlerdi. Bir
Exchange sunucu kendisine hızlı ve yavaş hatlarla bağlı diğer Exchange
sunucuları birbirinden ayırt edemezdi.
Bu yüzden Şekil 2’de görüldüğü gibi Exchange sunucuları sitelerde
topluyoruz. Siteler birbirlerine hızlı hatlarla bağlı Exchange sunucu
topluluğudur.
Bir site içinde
Exchange sunucular birbirleriyle doğrudan haberleşebilirler. Posta kutuları bu
sunucular üzerinde bulunan kullanıcılar birbirlerine mesaj atabilirler.
Başlangıçta
Exchange siteleri arasında bir mesajlaşma bağlantısı yoktur. Bu da
kullanıcıların farklı sitelerdeki kullanıcılara mesaj atamaması anlamına gelir.
Farklı siteler
arasında mesaj alışverişi sağlamak için, Şekil 3’de
görüldüğü gibi, site konnektörleri kullanılır. Bu amaçla kullanılabilecek dört
adet konnektör vardır:
1) Site Connector
2) X.400 Connector
3) Internet Mail Service Connector
4) Dynamic RAS Connector
Site Connector
yalnızca Exchange sitelerini birbirlerine bağlamak için kullanılır. En hızlı ve
en basit konnektördür. Kullanılması önerilir.
X.400 Connector hem Exchange sitelerini
birbirlerine bağlamak, hem de yabancı (ama X.400 uyumlu) başka mesajlaşma
sistemlerine bağlantı için kullanılabilir. Yavaş bir konnektördür ve kurulması
ve işletilmesi zordur. Site Connector’a göre biz üç alanda esneklik sağlar:
Kimlerin bu konnektör üzerinden mesaj atabileceği belirlenebilir, mesajların
hangi saatlerde gönderilebileceği belirlenebilir, konnektör üzerinden taşınacak
mesaj büyüklüğü belirlenebilir.
Internet Mail
Service Connector, sitelerin arasında doğrudan bir bağlantı değil de Internet
yer alıyorsa kullanılabilir. Yavaş ama kurulması kolay bir konnektördür. X.400
konnektörünün sağladığı esneklikleri o da sağlar. Internet Mail Service (IMS)
ile hem işletmemizi Internete çıkartabilir, hem de bir Exchange Server sitesine
bağlantı sağlayabiliriz. Bu son noktayı biraz daha açıklamamız gerekir: IMS ile
siteleri Internete çıkarttığımızda iki sitenin kullanıcıları, Internetteki
herhangi bir kullanıcıya mesaj
atabildikleri gibi, birbirlerine de Internet üzerinden mesaj atabilirler. Peki,
o zaman IMS’yi ayrıca bir site konnektörü olarak kullanmaya gerek var mıdır? Bu
sorunun yanıtı “evet vardır” şeklinde olacaktır. Bunun nedenini aşağıdaki dizin
çoğaltma konnektörünü anlattığımız kısımda bulacaksınız.
Dynamic RAS
Connector, dial-up bağlantılar üzerinden siteleri birbirine bağlamak için
kullanılır.
Bu konnektörler
yalnızca siteler arasında mesaj alışverişini sağlar.
Siteler arasında
birden fazla konnektör tanımlanabilir. Bu konnektörlere bir fiyat atanır.
Normalde fiyatı düşük konnektörler tercih edilir. Eğer fiyatı düşük konnektör
üzerinden mesaj taşınamıyorsa o zaman fiyatı yüksek konnektörler kullanılır.
Konnektörler
üzerinden taşınacak mesajların uyması gereken bir adres formatı vardır. Buna
address space (adres uzayı) denir. Örneğin, Site Connector ve X.400 Connector
üzerindeki adres uzayı başlangıçta X.400 adres uzayıdır. Yani, karşı sitedeki
bir kullanıcıya mesaj atmak isteyen kişi mesajının To: kısmında karşı
kullanıcının X.400 adresini yazacaktır. Bu adres c=Tr, a=, p=netsoft, o=,
s=yildirimoglu, g=murat benzeri bir adrestir.
Ama bir konnektör
üzerinden başka adres uzayları da, örneğin hepimizin alıştığı SMTP adres uzayı
da, tanımlanabilir. Bunu yapınca artık karşıdaki kullanıcının X.400 adresi
yerine SMTP adresini kullanabiliriz. Konnektör üzerindeki adres uzaylarının
kullanımının birbirlerine göre avantajı ya da dezavantajı yoktur.
Site
konnektörleri yalnızca mesajlaşmayı sağlar. Karşı sitenin kullanıcılarını adres
listesinde görmek istersek siteler arasında bir de dizin çoğaltma (directory
replication) konnektörü tanımlamalıyız. Dizin çoğaltma konnektörü mesajlaşmayı
sağlamaz yalnızca bir siteninin dizinin (posta kutusu vb. adlarının) diğer
siteye aktarılmasını sağlar. Dizin çoğaltma konnektörlerinin çalışması için
aşağıda en az bir site konnektörünün çalışır durumda olması gerekir. Altta
hangi site konnektörünün kullanıldığının bir önemi yoktur. IMS’nin Internete
çıkışın yanısıra bir site konnektörü olarak kullanılmasının da nedeni budur.
IMS yoluyla mesajlaşmayı sağladığımız gibi, IMS’nin üzerindeki bir dizin
çoğaltma konnektörü sayesinde siteler arasında adres listelerini
aktarabiliyoruz.
Önerilen
Uygulamalar
1) Mümkün olduğunca az site kullanın: Fazla
site fazla sorun demektir. Mesajlaşma sistemi doğası gereği en karmaşık
yapılardan birisidir. Bu yapıyı daha da karmaşıklaştıracak şeylerden kaçınmak
gerekir. Bu yüzden yapabildiğiniz kadar az site kurun. Mümkünse tek bir siteyle
işinizi görmeye bakın.
2) Yine de birden fazla site kurmak gerekirse
siteler arasında en basit ve en hızlı konnektör olan Site Connector’u kullanın.
Piyasada bu önerinin tam tersi olarak sürekli X.400 konnektörünün
kullanıldığını görüyorum. Anlmasız bir uygulama. X.400, adından olsa gerek, çok
daha sağlam, güvenilir bir konnektör imajına sahip. Bu yalnızca bir imaj.
Gerçekteyse işleri daha çok karmaşıklaştıran, hantal bir konnektör X.400
konnektörü. Kullanmaktan kaçının.
